در بسیاری از فرایند های صنعتی عملیاتی مانند جابجایی اجسامی یا مواد از یک مکان به مکانی دیگر با اعمال نیرو برای نگهداری شکل دادن یا فشردن یک محصول مورد نظر می باشد به منظور به اجرا در آوردن این قبیل عملیات به یک نیروی محرکه اولیه (به غیر از تجهیزات الکتریکی) نیاز خواهیم داشت جهت انتقال انرژی از یک نقطه به نقطه دیگر به منظور ایجاد یک حرکت خطی یا چر

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه 1

انواع پمپ های هیدرولیک 2

عیب یابی پمپ ها 10

عیب یابی 16

مشکلات سیتم هیدرولیک 18

مراقبت از سیستم های پنوماتیکی 21

مراقبت از سیستم هیدرولیکی 23

بهداشت و ایمنی در کار 24

خط تولید محصولات جدید تکنیک کاران 26

قسمت تست 32

سر بندی سیم های سیم پیچی 40

آئین نامه مربوط به سیستم های تحت فشار 41

 

مقدمه ای بر هیدرولیک روغنی و پنوماتیک

در بسیاری از فرایند های صنعتی عملیاتی مانند جابجایی اجسامی یا مواد از یک مکان به مکانی دیگر با اعمال نیرو برای نگهداری شکل دادن یا فشردن یک محصول مورد نظر می باشد . به منظور به اجرا در آوردن این قبیل عملیات به یک نیروی محرکه اولیه (به غیر از تجهیزات الکتریکی) نیاز خواهیم داشت جهت انتقال انرژی از یک نقطه به نقطه دیگر به منظور ایجاد یک حرکت خطی یا چرخشی یا اعمال یک نیرو می توان از سیال مانند روغن و هوا استفاده نمود .

در صنعت سیستمهایی که بر اساس کارآیی مایعات طراحی شده اند را سیستم هیدرولیکی و آن دسته که بر اساس کارآیی گازهاطراحی شده اند را سیستم پنوماتیک می نامند در اکثر سیستم های هیدرولیکی سیال مورد استفاده روغن و در اکثر سیستم های پنوماتیکی سیال مورد استفاده هواست .

 

انواع پمپ های هیدرولیکی

پمپ هایی که در هیدرولیک روغنی کاربرد دارند به 3 گروه اصلی زیر تقسیم می شوند :

- پمپ های چرخ دنده ای

- پمپ های پره ای

- پمپ های پیستونی

پمپ های چرخ دنده ای شامل دو چرخ دنده می باشند . این چرخ دنده ها با همدیگر جفت شده و زمانی که یکی از آنها توسط عاملی به گردش در می آید ، دیگری را نیز می گرداند . این پمپ از نوع جابجایی مثبت بوده و میزان دبی آنها را می توان با تغییر سرعت گردش محور محرک تغییر داد . دبی یا بازدهی این پمپ ها عمدتاً به دقت و تماس مناسب سطوح دنده های درگیر (آب بندی سطوح دنده ها) بستگی دارد .

پمپ های دنده ای را می توان به انواع مختلف تقسیم کرد .

الف : پمپ های چرخ دنده ای ساده

فشار تئوریک در پمپ های چرخ دنده ای ثابت در نظر گرفته می شود . منظور از فشار تئوریک این است که در عمل در اکثر پمپ های چرخ دنده ای امکان بروز نشت داخلی روغن و لغزش سطوح دنده ها وجود داشته که این خود موجب کاهش فشار می گردد . بدین ترتیب بازده این قبیل پمپ ها می تواند تا 5 در صد کاهش یابد . متداول ترین این پمپ ها متشکل از یک چرخ دنده است که مطابق شکل ( )درون یک محفظه جاوی دریچه ورود و خروج روغن قرار می گیرند . یکی از چرخ دنده ها متصل به شافت محرک می باشد . با چرخش چرخ دنده اول در جهتی که در شکل مشخص شده است حرکت چرخ دنده دوم در خلاف جهت آن امکان پذیر می گردد .

محفظه مکش به مخزن روغن متصل است . چرخش چرخ دنده ها باعث ایجاد خلاء شده و فشار منفی حاصل و نیز فشار اتمسفر بر سطح روغن در مخزن سبب جریان روغن از مخزن به بیرون می شود . عمل مکش روغن از طریق دریچه ورودی به اجراء در آمده و پس از عبور از محیط هر چرخ دنده ما بین فضای بین هر دندانه ها و پوسته مستقر می گردد . بدین ترتیب روغن با فشار از دریچه خروجیس جریان پیدا می یابد . مجدداً دنده ها در گیر شده و روغن را از خانه های چرخ دنده جابجا می کنند . دنده های در گیر مانع جریان روغن از محفظه پر فشار به طرف محفظه مکش می گردند . دنده ها قبل از خالی شدن کامل خانه ها ، راه آنها را می بندند . بدین ترتیب فشار زیادی در خانه ها ایجاد می شود که موجب شدت و ضربان کار می گردد . فضای آزاد ما بین سر دنده ها و پوسته باید در حداقل ممکن باشد . دقت در ساخت و پرداخت صحیح دندانه موجب آب بندی مطلوب پمپ شده و از بازگشت روغن به دریچه ورودی جلوگیری می کند . چنانچه روغن حاوی ذرات خارجی باشد موجب وقوع خوردگی در چرخ دنده ها و پوسته شده و در نتیجه راندمان پمپ کاهش می یابد . عمل تصفیه روغن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و با به حداقل رسانیدن مقدار ذرات خارجی در مدار هیدرولیکی می توان طول عمر دستگاه هیدرولیکی را افزایش داد . پمپ های استاندارد دنده ای برای کار در فشارهای بیش از 80 bar و فشار ماکزیمم در حدود 100-120bar مورد استفاده قرار می گیرند .

نمونه دیگری از پمپ های چرخ دنده ای نوع دندانه داخلی آن است . این قبیل پمپ ها تا فشار 100 bar را به سهولت تامین می کنند . فضای باز ما بین دو چرخ دنده داخلی و خارجی (حد فاصل دریچه های ورودی و خروجی) توسط زائده ای ثابت مطابق شکل آب بندی می شود تا فشار مورد نظر تامین گردد . مکش روغن از طریق دریچه ورودی به مرحله اجراء در آمده و پس از عبور از فضای بین چرخ دنده ها از دریچه خروجی جریان می یابد .

ب) پمپ های چرخ دنده ای حلزونی

در شکل ( )نمونه ای از یک پمپ چرخ دنده مارپیچی (حلزونی) نشان داده شده است . پمپ های دنده ای مارپیچی دارای دو و یا همانگونه که در شکل مشاهده می شود حاوی سه دنده مارپیچی (حلزونی ) می باشند که یکی از دنده ها چپ گرد و بقیه راست گرد هستند . با طراحی مناسب گام دندانه های حلزونی یکدیگر و بدنه محفظه را پوشش می دهند . دنده حلزون مرکزی توسط یک محور به حرکت در می آید و این حرکت دورانی را به سایر دنده های حلزونی منتقل می کند . دو دنده حلزونی خارجی به همراه بدنه محفظه و دنده حلزون محرک مجموعاً محفظه ای بسته ای را تشکیل می دهند . محفظه مزبور به طور پیوسته در جهت محوری از طرف مکش به طرف دریچه پز فشار انتقال می یابد . نتیجه این دوران ایجاد جریانی یکنواخت و بدون سر و صدا در پمپ می باشد . بدین ترتیب پمپ های دنده حلزونی در مواردی که ایجاد حرکت یکنواخت توسط سایر پمپ ها در اثر وجود ضربه تولید اشکال می نمایند بکار یم روند .

ج ) پمپ های پره ای

اصول کار پمپ های پره ای در اصل شبیه پمپ های دنده ای است با این تفاوت که در این پمپ ها ، علاوه بر فشار هیدرولیکی ، نیروی گریز از مرکز نیز بکار گرفته می شود . اساس کار این پمپ ها بر اساس ازدیاد حجم خالی برای ایجاد خلاء جزئی استوار گردیده است .

نمونه ای از یک پمپ پره ای ساده در شکل نشان داده شده است . این پمپ متشکل از روتوری که در محفظه جای گرفته و دور تا دور آن پره هایی در شیار های شعایی مستقر می شوند . نیروی گریز از مرکز و فشار سیستم موجب کشش پره ها به طرف خارج می گرد و لبه ههای خارجی پره ها در تماس با سطح درونی در حلقه محفظه به حالت سکون در می آیند . این قبیل پمپ ها در اثر نوسانات فشار روغن ما بین دریچه های ورودی و خروجی به سرعت نا متعادل می شوند .

به منظور کاهش این قبیل نوسانات که می تواند استهلاک زود رس پمپ را به همراه داشته باشد از پمپ پره ای شکل ( ) استفاده می شود .

نمونه دیگری از یک پمپ پره ای در شکل ( ) نشان داده شده است . نمونه مذکور دارای حلقه ثابتی درون محفظه می باشد که به استاتور معروف است . در اینجا ، استاتور خارج از مرکز را می توان بکمک یک فنر در وضعیتی قرار داد تا بیشترین فشار را در سیستم هیدرولیکی تأ مین نماید .به هنگام تأمین فشار مورد نیاز ، مابین روتور و استاتور ، در اثر غلبه فشار بر فنر ، استاتور به تدریج از حالت خروج از مرکز بیرون آمده و در مرکز پوسته مستقر می شود . هنگامی که فشار مجدداً کاهش می یابد ، فشار فنر موجب بازگشت استاتور به موقعیت خارج از مرکز شده و فشار روغن افزایش می یابد . با تنظیم فنر می توان نسبت به تأمین فشار مورد نظر اقدام نمود .

 

 

 

 

 

د) پمپ های پیستونی

پمپ های پیستونی به دو نوع شعاعی و محوری تقسیم می شوند . هر دو نوع پمپ مذکور متشکل از تعدادی سیلندر کوچک و پیستونهای رفت و برگشتی بوده که با فشار یک بادامک خروج از مرکز عمل می کنند .ورود و خروج روغن در هر پیستون از طریق دوران دریچه ای چرخشی تأمین می شود ، به نحوی که هر پیستون به نوبت در زمان پائین آمده در برابر دریچه ورودی قرار گرفته و عمل مکش انجام می پذیرد .به هنگام بالا رفتن پیستون ، این روغن از طریق دریچه خروجی مستقر در برابر هر پیستون ، جاری می شود . پمپ های پیستونی معمولاً در محدوده فشارهای بالا تا سرعت 3500 دور در دقیقه کاربرد و راندمان مطلوبی دارند .

در نمونه ای از یک پمپ پیستونی محوری با صفحه مایل و جابجایی ثابت و در نمونه ای از یک پمپ پیستونی محوری با صفحه مایل و جابه جایی متغیر مشاهده می شود . در این نوع پمپ ها ، یک صفحه نگهدارنده موجب حرکت پیستون می گردد . پیستونها بر روی یک استوانه چرخشی متصل به محور محرک واقع شده اند . در اینجا ، یک سیلندر راهنما ، کنترل زاویه صفحه بادامکب را بکمک یک فنر بر عهده دارد . هنگامی که روغن تحت فشار وارد این سیلندر می شود ، زاویه صفحه بادامکی کاهش یافته و بازده پمپ سیر نزولی را طی خواهد کرد .

به منظور حفاظت از اجزاءداخلی پمپ ها از فیلترهای خاصی که قادر به جذب ذرات خارجی می باشند استفاده می شود . این فیلترها در انتهای لوله مکش در مخزن روغن تعبیه می شوند . نکته قابل توجه این است که استفاده از فیلترهای بسیار فشرده در مسیر حرکت روغن موجب کند شدن جریان روغن شده و روغن بعلت مقاومت فیلتر در مقابل جریان سیال نمی تواند بسادگی به درون پمپ هدایت شود و در نتیجه پمپ با سر وصدایی زیاد و راندمان کم بکار خود ادامه می دهد . به عنوان یک قائده کلی ، فیلترهای مکش روغن می بایست بتوانندذرات ریز به ابعاد 125 میکرون را جذب نمایند و فیلترهای ریزتر در خط برگشت روغن تعبیه می شوند . هر میکرون برابر است با 0.001 میلی متر (1mm) یا 0.0004 اینچ . در واقع ، هدایت روغن به درون پمپ توسط فشار اتمسفر انجام می شود . این ارتفاع ناشی از فشار در شکل ( ) با حرف H نشان داده شده است .

قطر لوله می بایست بنحوی محاسبه شود که سرعت روغن در دریچه های ورودی مابین 0.6 و 1.2 M/S باشد . معمولاً در پمپ های هیدرولیکی ، قطر لوله ورودی بزرگتر از قطر لوله خروجی است .

عیب یابی پمپ ها

نقص فنی : جریان روغن در پمپ مشاهده نمی شود .

در این صورت باید مراحل زیر را دنبال نمود :

1- بلافاصله پمپ را خاموش کنید .

2- در صورتی که عملیات مقدماتی را انجام نداده اید ، مطابق با دستورالعمل سازنده ، آنها را بکار ببرید .

3- احتمالاً ، ارتفاع ناشی از فشار خیلی زیاد است . با قرار دادن یک فشار سنج در محل ورودی ، این عامل را کنترل کنید . در صورتی که ارتفاع ناشی از فشار زیاد باشد ، پمپ را پائینتر نصب کرده و قطر لوله ورودی را افزایش دهید و خط لوله ورودی را از نظر نشت هوا بازرسی کنید .

4- ممکن است جهت دوران محور پمپ نادرست باشد .

نقص فنی : دبی در پمپ کافی نیست

علت بروز اشکال را باید در موارد زیر دنبال کرد :

1- نشت هوا به داخل پمپ از خط ورودی یا محفظه کاسه نمدها . در این صورت پیچ مخصوص کاسه نمدها را مقداری سفت کرده و آنها را کمی به روغن آغشته کنید . برای جلوگیری از نشت هوا به داخل لوله ورودی ، آن را ترمیم یا تعویض کنید .

2- سرعت خیلی کم است . تعداد دور در دقیقه محور موتور را بررسی کنید . البته امکان دارد بار وارده به موتور محرک بیش از اندازه پیش بینی شده باشد . اشکال ممکن است ناشی از کم بودن ولتاژ باشد .

3- ارتفاع ناشی از فشار زیاد است .با فشار سنج آن را بازرسی کنید .

4- پمپ فرسوده شده است .

5- شیر کنترل جهت جریان کوچکتر از حد لازم بوده و یا کاملاً مسدود شده است .

6- لوله کسی به طور مناسب نصب نشده و هوا به داخل آن نشت می کند .

7- یک اشکال مکانیکی مانند فرسوده شدن کاسه نمد ایجاد شده است . کاسه نمد را تعویض کنید .

نقص فنی : پمپ مدتی کارکرده و سپس جریان روغن قطع می شود .

علت را باید در یکی از اشکالات زیر جستجو کرد :

1- خط ورودی، نشتی دارد .

2- شیر یک طرفه ورودی در عمق مناسبی نصب نشده است .

3- روغن در خود حبابهایی از هوا دارد .

4- روغن پمپاژ شده از جای دیگری خارج می شود .

5- وجود هوا در لوله ورودی .

6- عملکرد پمپ به خاطر وجود ذرات خارجی در روغن مختل شده است .

نقص فنی : پمپ به سرعت فرسوده می شود

برخی از عوامل که در فرسودگی سریع پمپ موثرند عبارتند از :

1- وجود ذرات اضافی در روغنی که پمپ می شود . برای رفع این اشکال می توان صافی مناسشبی در خط لوله ورودی تعبیه کرد .

2- کشش یا فشار اضافی که لوله ها به بدنه پمپ وارد کرده اند بعث بروز این اشکال شده است . اتصال لوله ها را باز کرده و تنظیمات را کنترل کنید تا از نقش این عوامل در فرسودگی پمپ اطمینان حاصل کنید .

3- پمپ در مقابل فشار زیادی کار می کند .

4- زنگ زدگی باعث خوردگی سطوح داخلی شده است .

5- پمپ بدون روغن یا با روغن کم کار می کند

نقص فنی : گردش پمپ به قدرت زریادی نیاز دارد .

اگر گرداندن محور پمپ به قدرت زیادی نیاز داشته باشد علت را در عوامل زیر جستجو کنید .

1- سرعت بسیار زیاد است .

2- ویسکوزیته روغن مناسب نیست .

3- یک اشکال مکانیکی مانند : خم بودن محور ، تاب برداشت یک قطعه دوار ، سفت بودن کاسه نمدها و یا بر هم خوردن تنظیمات که از نصب نادرس لوله های ناشی شده و موجب بروز این نقص گردیده است .

4- کوپلینگ ها تنظیم نیستند .

نقص فنی : عملکرد پمپ با سر و صدا همراه است

علت را باید در موارد زیر جستجو کرد :

1- روغن ورودی کافی نیست . برای رفع این اشکال می توان محل استقرار پمپ را به کمی پائین تر انتقال داده و لوله ورودی را قدری بزرگتر انتخاب نمود .

2- نشت هوا به لوله های ورودی می تواند ایجاد سر و صدا کند .

3- وجود حباب های هوا در لوله ورودی .

4- پمپ که از تنظیم خارج شده ممکن است قسمت های ساکن و متحرکش به هم سائیده شده و سر و صدا ایجاد کند .

5- کار کردن پمپ در برابر فشار اضافی .

6- تعادل کوپلینگ بر هم خورده است .

عیب یابی و تعمیر و نگهداری

تشخیص نقص ، مستلزم به کار گیری رهیافتی روشمند و منطقی در جهت حل مشکل است . نقایص در سیستمهای توان سیالی در ارتباط با موارد زیر بروز می کنند :

1- خرابی خارجی مثلاً در دستگاهها یا فرایند

2- خرابی سیستم توان سیالی

در حالت خرابی دستگاهها یا فرایند ، عملیات لازم بستگی زیادی به پیچیدگی کارهای تعمیراتی ضروری دارد . مشکلات نسبتاً کوچک می توانند معمولاً به سرعت توسط متصدی فرایند حل شوند . کارهای تعمیراتی پیچیده تر اغلب احتیاج به دخالت کارکنان تعمیرات یا خدماات دارد .

لازم است که در برخی مو.رد خرابی دستگاههای توالی سیالی ، دانش و تجربه کافی در مورد قطعات و مدارها داشته باشید تا بتوانید درباره علل احتمالی خرابی داوری معقول کنید .

تشخیص خرابی – علل و اثرات نقص فنی

در هر مورد عیب یابی ،بهتر است که مدارک مربوط به دستگاههای پنوماتیکی یا هیدرولیکی در دسترس باشد . این مدارک را باید کارخانه سازنده یا تامین کننده دستگاه توان سیالی در هنگام نصب یا تحویل دستگاهها تحویل دهند . معمولاً مستندات سیستم توان سیالی شامل موضوعات زیر است :

1- نمودار واضح جانمایی سیستم با شیرها و خطوط لوله های مشخص شده .

2- نمودار مدار

3- فهرست قطعات

4- برگه های اطلاعات مربوط به قطعات

5- نمودار جابجایی گام به گام

6- دستورالعمل بهره برداری

7- کتاب راهنمای نصب و مراقبت

8- فهرست مطالب قطعات یدکی اقلام حساس

به طور کلی خرابی سیستم در طبقه بندی زیر قرار می گیرد :

1- فرسودگی قطعات و بریدگی خطوط که در اثر عوامل محیط امکان دارد تشدید شود :

• کیفیتا قطعات نسبت به یکدیگر
• بارگذاری غیر مجاز بر قطعات
• مراقبت نادرست و یا در غالب موارد فقدان مراقبت
• اتصال و جفت سازی نا درست (مثلاً خطوط سیگنال بیش از حد طولانی ).

2- شرایط ذکر شده بالا می تواند به خرابی یا نقصهای زیر در سیستم منتهی شوند :

مجتمع کارخانجات تراکتورساز ی ایران در زمینی به مساحت تقریبی 334 هکتار در کنار شهر زیبای تبریز بنا گشته و یکی از بزرگترین واحدهای کشاورزی محسوب می شود

مقدمه :

مجتمع کارخانجات تراکتورساز ی ایران در زمینی به مساحت تقریبی 334 هکتار در کنار شهر زیبای تبریز بنا گشته و یکی از بزرگترین واحدهای کشاورزی محسوب می شود .

طرح ایجاد کارخانجات تراکتورسازی ایران در چهارچوب مفاد موافقتنامه همکاریهای فنی ,اقتصادی بین دولت ایران و رومانی برای تولید تراکتور 65 اسب بمرحله اجرا درامد . در اوایل سال 1353 ادامه اجرای طرح تراکتور , رومانی بعلت جایگزین شدن طرح ساخت تراکتور سی فرگوسن پیگیری نگردید . متعاقب تغییر خط تولید 4 کارخانه عظیم ساخت تراکتور, موتور , ریخته گری و آهنگری بمنظور تولید 20000 دستگاه تراکتور تحت لیسانس سی فرگوسن و 30000 رستگاه موتور تجدید طرح گردید . ساخت موتور (موتور سازان ) در کنار خط تولید تراکتور به فعالیت پرداخته است .

این کارخانه برای ماشین کاری, مونتاژوتست پرکنیز باقدرت 35 تا 85 اسب ایجاد شده است . ظرفیت اسمی با دو شیفت کاری 30000 دستگاه موتور شامل 2800 دستگاه موتور چهار سیلندرومونتاژ 2000 دستگاه سه سیلندر است که بغد از انقلاب اسلامی با توجه به تحریم اقتصاری از طرف کشورهای اروپائی کارخانه با ترتیب کارشناسان فنی و مهندسی فنی اقدام به تحقیق و بررسی و ساخت قطعات از مرحله مونتاژ به مرحله تولید داخلی سوق داده و به غیر از موتورهای چهارسیلندر موتورشش سیلندر رادر خط تولید قرار داده .

امروزه کارخانه با دارا بودن خطوط ماشین کاری سیلندر , کارتر , یاتاقان , شاتون و بالانسرواخیراا با خرید و نصب ماشین کاری میل لنگ و میل سوپاپ گام بزرگی در راه خورکفائی برداشته و تمامی مواضع تولید را از سر راه برداشته و با تولید انواع اقسام موتور و همکاری با سایرکارخانجات ایران به حرکت روبه جلو خود ادامه و در سالهای اخیر صادرات از طریق این کارخانه به سایر کشورها به مرحله اجرا گذاشته شده . در کنار کارخانه موتورسازان, کارخانه اهنگری برای تولید قطعات اهنگری از پرسهای درونی استفاده می نمایند که بعنوان تکنولوژی های این زشته شناخته شده و در خاورمیانه و اسیا یکی از معروفترین کارخانجات در بهربرداری کامل از پرسهای 1000 الی 8000 تنی برابر 33000 تن دز سال می باشد که شارژ شاتود و میل لنگ و سایر اقلام به کارخانجات ساخت تراکتور و موتورسازان را به عهده گرفته وبا سایر کارخانجات داخلی همکاری مثمر ثمری را دارد .

کارخانه ریخته گری مجتمع تراکتورسازی ایران برای تولید 54000 تن چدن ایجاد شده است این کارخانه با مساحتی حدود 25000 متر مربع دارای مدرنترین خطوط قالبگیری و ماهیچه سازی و انتقال ذوب است با بهره برداری کامل از تاسیسات و امکانات ایجاد شده انواع چدن و مالیبل بمیزان 54000 تن در سال امکان پذیر است صادرات این کارخانه در سالهای اخیر به کشورهای المان و بلغارستان و ایتالیا افزایش یافته امیدواری بسیار زیادی در صادرات محصولات این کارخانه به کشورهای اسیائی افریقائی در برنامه های کارخانه مد نظر گرفته شده است از سال 1374 پروژه کامیونت به جمع تولیدات این کارخانه اضافه شده و هر روز بهتر از دیروز به مسیر پیشرفت خود ادامه می دهد .

اهمیت ماشین در کشاورزی

در ابتدا تمام محصولات کشاورزی به منظور تامین معاش انسان بوسیله قدرت بدنی انسان تولید و اماده می شد . با کشف اهن ابزاری ساخته شد که باعث کاهش بیشتر کار بدنی انسان شد .

امروزه ماهواره ها از مزارع عکس برداری می کنند و متخصصین و دانشمندان را قادر می سازند تا مناطق افت زره را مشخص کرده و رطوبت خاک , حرارت خاک و بسیاری از عوامل دیگر را اندازه گیری می کند .

اختراع تراکتورهای کنترل از راه دور که به طور خودکار بر اساس برنامه های کامپیوتری کارهای زراعی را انجام می دهند .

انواع تراکتورها

الف : بر اساس تامین خاصیت کششی و خودرو بودن

ب : بر اساس موارد استفاده

ج : بر اساس نوع شاسی یا قاب

ترامتور بر اساس تامین خاصیت کششی و خودرو بودن به تراکتورهای چرخدار, سه چرخ, چهارچرخ معمولی

مانورنوردی و فرمان گیری در تراکتورهای چرخدار

1- فرمانگیری چرخهای جلو

2- فرمان گیری کمر شکن

3- فرمان گیری تمام چرخها

تراکتورها بر اساس نوع شاسی, بدور شاسی تقسیم می شوند .

تراکتورها از لحاظ موارد استفاره :

تراکتورهای عمومی یا خدماتی , تراکتورهای پابلند یا شاسی بلند , تراکتورهای باغی , تراکتورهای صنعتی , تراکتورهای چمن زنی , تراکتورهای چرخ زنجیر .

اتصالات و دستگاههای هیدرولیک تراکتور

در ابتدا , تمام کارهای تراکتور در مزرعه از طریق کشیدن ماشین هایی که در یک نقطه ثابت به ملبند تراکتور متصل می شدند . بعدها تغییراتی حاصل شد .

ماشینهای مزرعه که با تراکتور کار می ننند به سه روش زیر به تراکتور متصل مس شود :

1- وسایل کششی که به مالبند متصل هستند و کشیده می شوند . که یک نقطه سوار هستند .

2- وسایل نیمه سوار که دارای چرخ هستند که به دو بازوی پایینی متصل هستند .

3- وسایل سوار که به اتصال سه نقطه متصل هستند . که بوسیله سیستم هیدرولیک بالا و پایین می شود .

روی اتصالات سه نقطه یک گویهای سوراخ وجود دارد که با گوس ادوات متصل می شود بوسیله پین جا زده شور .

برای تثبیت بازوی هیدرولیک زنجیدهایی موجود است که به عنوان نوسان گیر عمل می کنند .

سیستم هیدرولیک تراکتور شامل موارد زیر است :

1- فرمان هیدرولیک

2- ترمز هیدرولیک

3- جعبه دنده هیدرولیک (خودکار )

4- قفل دیفرانسیل

5- موتور هیدرولیک

6- پی . تی . او هیدرولیک

7- کلاج هیدرولیک

در سیستم هیدرولیک ساده یک پمپ روغن تحت فشار را به سیلندری که داخل ان پیستون قرار دارد ارسال می کند . حرکت پیستون برای بلند کردن وزن یا بار استفاده می شود و بوسیله یک دسته توسط راننده کنترل می شود .

برای پایین اوردن ادوات از وزن انها استفاده می شود .

کار سیستم کنترل کشش خودکار جلورس است . اگر وسیله بیش از حد زیر بار برود به جلورس خودکار ادوات را بالا می اورد تا تراکتور خاموش نشود .

اجرا سیستم هیدرولیک شامل :

1- مخزن 2- پمپ 3- سیلندر 4- صافی 5- لوله رابط

سیستم انتقال توان

توان موتور به وسیله سیستم انتقال توان به چرخهای محرک یا محور انتقال توان یک تراکتور منتقل می شود .

این سیستم باعث :

1- موجب قطع و وصل توان می شود .

2- سرعت های مختلف را تعیین می کند .

3- روشی برای معکوس کردن جهت حرکت است .

برای انجام این کارها به قسمت زیر نیارمندیم :

1- کلاج

2- جعبه دنده

3- دیفرانسیل

4- گرداننده نهایی

کلاج وسیله ای است که نیروی را از دو طرف موتور به جعبه دنده قطع و وصل میکند.

جعبه دنده های مکانیکی که تعویض دنده انها بوسیله دست انجام می شود . متداولترین نوع جعبه دنده در تراکتور است . به دو نوع سری و موازی تقسیم می شوند .

جعبه دنده کشوئی سری :

در این نوع جعبه دنده , محور خروجی در امتداد محور ورودی قرار دارد اما این دو محور به یکدیگر متصل نیستند . محدر سومی که به محور مجموعه دنده ای معروف است موازی دو محور ورودی و خروجی است .

جعبه دنده کشوئی موازی :

در این نوع جعبه دنده محور ورودی و خروجی موازی همدیگرند محور ورودی باعث حرکت محور خروجی است .

دیفراسیل :

سه کار مهم را انجام می دهد :

1- نیرو را 90 درجه تغییر می دهد .

2- نیرو را یکسان ما بین چرخهای محرک تقسیم می کند .

3- باعث می شود تراکتور بتواند دور بزند .

4- باعث کاهش سرعت و افزایش گشتاور است .

دیفرانسیل شامل : 1- پیستون 2- گرانویل 3- هرزگردها که بوسیله میل پلوس به چرخها متصل است .

گاهی اوقات پیش می اید که هرزگردها عامل مزاحمت هستند و باعث بوکسوات هستند که بوسیله قفل دیفرانسیل می توانیم دو میل پلوس را به هم قفل کنیم تا دو چرخ با هم بچرخند و هرزگردها از کار می افتد که این عمل می تواند یطور مکانیکی یا هیدرولیکی انجام شود .

گرداننده نهائی :

اخرین قسمت سیستم انتقال قدرت است . به برای افزایش گشتاور و کاهش دور به کار می رود . ممکن است چرخ دنده ساده یا دنده خورشیدی و سیاره ای می باشد .

محور توان دهی (پی . تی . او )

استفاده روز افزون ار توان مکانیکی به جای دام در تولید محصولات کشاورزی باعث توسط انواع ماشین تراکتور گرد شد .

تراکتور علاوه بر کشیدن ادوات می تواند با تامین توان دورانی مکانیزههای انها را هم به کار اندازد . بر این اساس محور توان دهی نامیده می شود .

محور توان دهی محور چوخ دنده گرد مخصوصی است که معمولا از قسمت عقب محفظه اکسل عقب تراکتور خارج می شور .

عمومی

تراکتور 285 به موتور A4.248 که تنفس هوای طبیعی دارد مجهز می باشد .

موتورهای A4.236 و A4.284دارای چهارسیلندر می باشد که با اب خنک می شوند, پمپ انژکتور گازئیلی مستقیما بر سر پیستون موتور A4.236 با کورس 127 میلی متر پاشش می کند و قطر پیستون 43/98 میلی متر و موتور A4.248 دارای کورس 127 میلی متر و قطر اسمی 101 میلی متر می باشد .

هرنوع موتور دارای سوپاپ یکسانی هستند که در سیلندر مربوطه به طور عمودی قرار گرفته اند . دنده محرک میل سوپاپ در سمت راست بدنه موتور قرار گرفته است و سوپاپ ها بوسیله ضربات مداوم کار می کنند میل سوپاپ ها و یک سری از اسبک ها بر روی شفت سوار شده اند و در قسمت سر سیلندر مستقر هستند .

سوپاپ ها با میل سوپاپ بزرگتر می توانند در سر سیلندر دوام زیادی داشته باشند بدنه موتور و محفظه جلو موتور یک پارچه ریخته شده اند وبوش های چدنی به طور کامل به داخل بدنه موتور پرس می شوند .

پیستون های آلومینیومی با کله گود مجهز به سه عدد رینگ به موتورهای A4.248 سوار می شوند ولی پیستون موتورهای A4.236 دارای پنج رینگ می باشد پیستون ها به وسیله گژن پین به شاتون ها متصل شد اند و به طور روان به حرکت در می ایند یاتاقان بزرگ شاتون قابل تعویض بوده و از ورقه نازک فولادی با الیاژ الومینیومی و قلع می باشند .

موتور با روغن تحت فشار روغنکاری می شود که این روغن توسط پمپ دورانی از کارتر کشیده می شود که خود این پمپ توسط میل لنگ به حرکت در می اید قبل از این که روغن تحت فشار در سراسر موتور جریان یابد از فیلتر عبور می کند .

میل لنگ روی پنج عدد یاتاقان قابل تعویض الیاژی الومینیوم و قلع سوار می شوند و این یاتاقانها توسط کلاهک چدنی سر جایشان محکم می گردند نیروی فشاری در جهت محور میل لنگ توسط چهار عدد واشر هلالی در دو طرف کلاهک یاتاقان مرکزی و پوسته موتور مستقر هستند .

دستگاه بالانسر به پوسته موتور بسته شده و بوسیله دنده هایی که به میل لنگ متصل است به حرکت در می اید و پمپ روغن در وسط دستگاه بالانسر متمایل به یک طرف کارتر قرار گرفته است .

پوشش اسبک ها

دمونتاژ

1- کاپوت تراکتور را باز کنید .

2- باک گازئیل را باز کنید .

3- بست شیلنگ را شل کنید .

4- بست را باز کنید و شیلنگ را در اورید .

5- چهار پیچ الن را باز کنید .

6- پوشش اسبک ها را بردارید .

7- واشر مقوائی را جدا کنید .

مونتاژ

8- علاوه بر موارد ذیل عکس مراحل 1 الی7 را انجام دهید :

نصب یک واشر مقوائی خشک

تنظیم فاصله ازادی سوپاپ ها

تنظیم

1- درپوش اسبک ها را بردارید .

2- لقی سوپاپ ها را به 3/0میلی متر در حالت سرد تنظیم کنید .

لقی بین اهرم اسبک ها و سر میله سوپاپ تلقی می شود, ترتیب تنظیم لقی به شرح زیر است :

تنظیم لقی سوپاپ 1 زمانی که سوپاپ شماره 8 کاملا باز است . (کاملا کمپرس شده است )

تنظیم لقی سوپاپ شماره 2 زمانیکه سوپاپ شماره7 کاملا باز است . (کاملا کمپرس شده است )

تنظیم لقی سوپاپ شماره 3 زمانیکه سوپاپ شماره 6 کاملا باز است . (کاملا کمپرس شده است )

تنظیم لقی سوپاپ شماره 4 زمانیکه سوپاپ شماره 5 کاملا باز است . (کاملا کمپرس شده است )

تنظیم لقی سوپاپ شماره 5 زمانیکه سوپاپ شماره 4 کاملا باز است . (کاملا کمپرس شده است )

تنظیم لقی سوپاپ شماره 6 زمانیکه سوپاپ شماره 3 کاملا باز است . (کاملا کمپرس شده است )

تنظیم لقی سوپاپ شماره 7 زمانیکه سوپاپ شماره 2 کاملا باز است . (کاملا کمپرس شده است )

تنظیم لقی سوپاپ شماره 8 زمانیکه سوپاپ شماره 1 کاملا باز است . (کاملا کمپرس شده است )

3- پوشش اسبک ها را مجداا ببندید .

مجموعه اسبک ها

دمونتاژ  

1- پوشش اسبک ها را باز کنید .

2- باک گارئیل را باز کنید .

3- چهار مهره و واشرهای مربوطه را باز کنید .

4- مجموعه اسبک ها را بردارید .

مونتاژ

5- اتصال تازه اب بندی روغن را در جهت عقب (به طرف سر سیلندر) کشیده و محکم کنید .

6- مجموعه اسبک ها را ببندید .

مجموعه اسبک ها

تعمیر و نگهداری

باز کردن مجموعه

1- مجموعه اسبک ها را باز کنید .

2- خارو واشر را از انتهای جلو شفت اسبک ها باز کنید .

3- اسبک کشوئی سوپاپ شماره 1 را برای اشکار شدن شفت دراورید .

4- نگهدارنده کشوئی را از شفت خارج کنید .

5- اسبک کشوئی سوپاپ شماره 2 را برای ظاهر شدن شفت دراورید .

6- فنر طویل کشوئی را از شفت خارج کنید .

7- اسبک کشوئی سوپاپ شماره 3 را از شفت خارج کنید .

8- نگهدارنده کشوئی را از شفت خارج کنید .

9- اسبک کشوئی شماره 4 را از شفت بیرون اورید .

10- فنر کشوئی کوتاه را از شفت خارج کنید .

11- عکس مراحل 4 الی 12 را برای انتهای دیگر شفت انجام دهید . (عین هم هستند )

12- پیچ اتصال لوله تغذیه روغن را به حالت کشوئی از شفت خارج نمائید.

13- اتصال لوله تغذیه روغن را به حالت کشوئی از شفت خارج نمائید .

سوراخ های شفت و اسبک ها را از لحاظ سایش کنترل نمائید اسبک ها

بایستی به راحتی روی شفت سوار شوند و بازی انها بیش از اندازه نباشد.

دمونتاژ

14- مراحل 1 الی 13 را به غیر از موارد زیر انجام دهید :

(i) نگهدارنده ها قابل تعوض هستند, زمانی که مجداا انها را مونتاژ می کنید مطمئن شوید که سوراخهای پیچ دو سر از دید انتهای جلو شفت با سوراخ شیب دار هر جفت از اسبک ها روی سوپاپ مربوطه دریک امتداد باشند .

(ii) قبل از مونتاژ موتور تمام قطعات ان را با روغن تمیز روغنکاری نمائید .

منیفلد هوا و دود

دمونتاژ

1- کاپوت را بر دارید .

2- لوله سوخت ترموستات را جدا کنید .

3- کابل را جدا کنید .

4- شیلنگ لاستیکی و ورودی را باز کنید .

5- پنج پیچ, مهره و واشر را باز کنید .

6- منیفلدها را جدا سازید .

7- واشر منیفلد را بردارید .

مونتاژ

8- عکس مراحل 1 الی 7 را به غیر از موارد زیر انجام دهید :

 

(i) از واشر نو استفاده نمائید .

(ii) هر دو منیفلد را با هم ببندید .

(iii) لوله سوخت ترموستات را هواگیری نمائید .

 فنرهای سوپاپ

دمونتاژ و مونتاژ

1- مجموعه اسبک ها را باز کنید .

2- میل لنگ را ان قدر بچرخانید تا پیستون های شماره 1 و 4 در نقطه مرگ بالائی قرار گیرند (T.D.C )

3- چهار چوب ننگهدارنده کاپوت را باز کنید .

4- واشرهای نگهدارنده دو تکه را در اورید .

5- کلاهک فنر را در اورید .

6- فنرها را باز کنید .

موتورهای القایی بخصوص موتورهای قفس سنجابی مزایایی نسبت به موتورهای DC دارند از مواردی نظیر نیاز به نگهداری کمتری قابلیت اطمینان بالاتر هزینه وزن حجم و اینرسی کمتر راندمان بیشتر قابلیت عملرکد در محیط های با گرد و غبار و در محیط های قابل انفجار را می توان نام برد مشکل اصلی موتورهای DC وجود کموتاتور و جــاروبک است که نگهداری زیاد و پر هزینه و

فهرست مطالب

عنوان صفحه

موتورهای القائی 1

راه اندازی 2

ترمز الکتریکی 3

کنترل سرعت 9

محرکه های موتور القایی کنترل شده با فرکانس 15

بادهی ترانسفورماتور 21

تنظیم ولتاژ 26

مراقبت و نگهداری از ترانسهای قدرت 30

روشهای خشک کردن ترانسها 35

دژنکتور 36

سکسیونرها 40

ترانسفورماتور های ولتاژ P.T 45

ترانسفورماتورهای جریانCT 47

 

 

 

موتورهای القائی :

موتورهای القایی بخصوص موتورهای قفس سنجابی مزایایی نسبت به موتورهای DC دارند . از مواردی نظیر نیاز به نگهداری کمتری , قابلیت اطمینان بالاتر , هزینه, وزن , حجم و اینرسی کمتر , راندمان بیشتر , قابلیت عملرکد در محیط های با گرد و غبار و در محیط های قابل انفجار را می توان نام برد. مشکل اصلی موتورهای DC وجود کموتاتور و جــاروبک است , که نگهداری زیاد و پر هزینه و نامناسب بودن عملکرد موتور در محیط های بار گرد و غبار بالا و قابل انفجار را بدینال دارد. با توجه به مزایای فوق در تمامی کاربردهای , موتورهای القایی بطور وسیع بر سایر موتورهای الکتریکی ترجیح داده می شوند . با اینحال تا حدی پیش از موتورهای القایی فقط در کاربردهای سرعت ثابت استفاده شده است . و در کابردهای سرعت متغییر موتورهای DC ترجی داده شده اند. این امر ناشی از آن است که روشهای مرسوم در کنترل سرعت و موتوهای القایی هم غیر اقتصادی و هم دارای راندمان کم بوده است .

با بهبود در قابلیت ها و کاهش در هزینه تریستورها و اخیراً در ترازیستورهای قدرت و GTO ها امکان ساخت محرکه های سرعت متغییر با استفاده از موتورهای القایی بوجود آمده است که در برخی موارد حتی از نظر هزینه و عملکرد از محرکه های با موتور DC نیز پیشی گرفته اند. در نتیجه این پیشرفت ها , محرکه های موتورهای القایی در برخی کاربردهای سرعت متغییر بجای محرکه های DC مورد استفاده قرار گرفته اند . پیش بینی می شود در آینده موتورهای القایی بطور گسترده در محرکه های سرعت متغییر مورد استفاده قرار خواهند گرفت .

راه اندازی :

زمانیکه موتور القایی بطور مستقیم به ولتاژ خط متصل می شود . جریان راه اندازی بزرگی را می کشد. در شرایطی که امپدانس داخلی منبع تغذیه بزرگ و یا ظرفیت جریان خروجی آن محدود باشد و راه اندازی موتور موجب افت ولتاژ خط می شود . در نتیجه سایر بارهای متصل به آن منبع تغذیه دچار اشکال می گردند . لذا لازم است . با استفاده از روشهایی جریان راه اندازی محدود شود . رفتار موتورهای فقس سنجابی در شـــــرایط راه اندازی با توجه به نوع آن (کلاس موتور ) متفاوت می باشد. راه اندازی موتورهای روتور ســـــیم پیــــچی شده با افزایش مقاومت خارجی روتور انجام می شود و جریان راه اندازی نیز محدود می شود . روش های دیگری هم وجود دارد که هم در مورد موتورهای قفس سنجابی و هم در مورد روتور سیم بندی شده کاربرد دارند . بطور مثال می توان از کاهش ولتاژ تغذیه , تغییر فرکانس استاتور و یا افزایش امپدانس استاتور نام برد. در موتورهای رتور سیم بندی شده همچنین از تزریق ولتاژ در مدار رتور نیز به منظور کاهش جریان راه اندازی می توان استفاده نمود . از این روشها بجز روش افزایش امپدانس استاتور در کنترل سرعت موتورها نیز استفاده می شود که در قسمت های بعدی مورد بحث قرار می گیرند . از روشهای متعارف کاهش جریان را اندازی , کاهش ولتاژ تغذیه است که توسط کلیه ستاره ـ مثلث و یا اتوترانس انجام می شود . با تغییر سیم بندی از مثلث به ستاره وجریان و راه اندازی با ضریب 3/1 و گشتاور راه اندازی با ضریب3/1 تقلیل می یابند . موتورهای بزرگ معمولاً با دو سیم بندی در استاتور طراحی می شوند. بطوریکه در حالت عادی معمولاً هر دو سیم بندی بطور موازی در مدار قرار می گیرند و در طی مرحله راه اندازی فقط یکی از سیم بندی در مدار قرار می گیرند . این کار باعث افزایش امپدانس معادل موتور شده و در نتیجه جریان راه اندازی محدود می شود . این روش بنام روش راه اندازی با سیم بندی کسر (PORT WINDING STARTING) نامیده می شود .

ترمز الکتریکی :

در بخش های گذشته ضرورت استفاده از ترمز الکتریکی مورد بررسی قرار گرفت . همانند موتورهای DC روشهای متفاوتی در ترمز الکتریکی موتورهای القایی مورد استفاده قرار می گیرند . که به سه دسته زیر تقسیم می شوند :

1- ترمز ژنراتوری

2- ترمز با معکوس کردن تغذیه

3- ترمز دینامیکی یا رئوستایی

1- در حالت ترمز ژنراتوری ماشین القایی همانند ژنراتور آسنکرون رفتار مینماید و انرژی مکانیکی ناشی از بار و موتور به انرژی الکتریکی تبدیل می شود. انری فوق به منبع تغذیه باز گردانده می شود که می توان از آن بطور مفید استفاده نمود. واضع است که اگر منبع تغذیه امکان جذب انرژی بازگشتی ناشی از ترمز الکتریکی را نداشته باشد عملکرد محرکه در حالت ترمز ژنراتوری عملی نخواهد بود . زمانیکه سرعت موتور در بالاتر از سرعت سنکرون قرار می گیرد . سرعت نسبی بین میدان گردان رتور و استاتور منفی است . لذا ولتاژ و جهت جریان رتور عکس حالت موتوری خواهد گردید. بنابراین جهت جریان استاتور نیز عکس می گردد تا تعادل آمپر دور فاصله هوایی حفظ گردد. در نتیجه جهت قدرت الکتریکی نیز تغییر کرده و قدرت از سوی ماشین به منبع تغذیه جاری می شود و موتور همانند یک ژنراتور القایی عمل نماید . جریان مغناطیس کنندگی مورد نیاز برای ایجاد میدان گردان از منبع تغذیه استاتور تامین می شود. لذا عملکرد ژنراتور القایی امکانپذیر نمی باشد . مگر آنکه استاتور به منبع تغذیه متصل باشد برای قرار گرفتن در شرایط ترمز ژنراتوری لازم است سرعت موتور از سرعت سنکرون بیشتر باشد . زمانی که استاتور به منبع تغذیه با فرکانس ثابت متصل باشد . حالت ژنراتوری تنها با افزایش سرعت موتور به بالاتر از سرعت سنکرون امکان پذیر می گردد . ولی درصورتی که از منبع فرکانس متغییر استفاده شود. می توان فرکانس منبع را به گونه ای تنظیم نمود که سرعت میدان گردان همواره از سرعت موتور کوچکتر باشد .بنابراین ترمز ژنراتوری تا سرعت های کم عملی خواهد بود . زمانیکه با استفاده از ترمز ژنراتوری سرعت بارهای فعال ثــابت نــگاه داشته می شود افت کوتاه مدت ولتاژ تغذیه و یا افزایش لحظه ای گشتاور بار ممکن است نقطه کار را به ناحیه ناپایدار ببرد. لذا برای حفظ ایمنی در چنین وضعیتی از ترمز مکانیکی در کنار ترمز ژنراتوری استفاده می شود تا از افزایش شدید سرعت جلوگیری بعمل آید. در روش دیگر از خازن که با موتور سری می شود استفاده می شود . این عمل باعث می شود گشتاور ترمزی افزایش یابد . اگر از موتور با رتور سیم بندی شده استفاده شود. افزایش مقاومت روتور محدود ناحیه پایدار را افزایش می دهد.

2- در این حالت S>1 می باشد . اگر موتور به تغذیه با توالی مثبت متصل شود . S>1 وقتی بدست می آید که رتور در جهت عکس میدان استاتور دوران نماید. از آنجایی که سرعت نسبی میدان گردان روتور و استاتور مثبت است, گشـــتاورمــــوتور مثــبت است و موتور قدرت الکتریکی را از منبع جذب می­نماید. چون موتور در جهت عکس دوران می کند یک گشتاور مثبت حالت ترمزی را ایجاد می کند , قدرت مکانیکی بار و اینرسی موتور با قدرت الکــتریکتــی تبــدیل شده و همچنین قدرت تغذیه شده توسط منبع در مقاومت های موتور بصورت حرارت تلف می شود . بنابراین در این روش تمامی انرژی ترمزی بصورت حرارتی تلف می شود . لذا این روش یک روش بی بازده است . با ولتاژ توالی منفی وقتی موتور در جهت مثبت دوران کند. تغییر توالی ولتاژ استاتور باعث ایجاد حالت ترمزی می شود. تغییر توالی ولتاژ استاتور با جابجایی دو فاز تغذیه به سادگی انجام می شود. گشتاور موتور در سرعت صفر مخالف صفر است لذا برای توقف کامل موتور. در نزدیکی یا روی سرعت صفر بایستی موتور از تغدیه جدا شود . بنابراین لازم است از عناصر و یا وسایلی برای تشخیص صفر شدن سرعت و قطع موتور از منبع استفاده شود . چرا که در غیر این صورت موتور در جهت عکس شروع به شتاب گیری می کند . لذا بطور کلی این روش برای حالت توقف کامل مناسب نیست بلکه در جهت عکس شروع به شتاب گیری می کند . لذا بطور کلی این روش برای حالت توقف کامل مناسب نیست بلکه برای تغییر جهت گردش موتور مناسب است .

3- در این روش موتور از منبع تغذیه AC قطع و به منیع تغذیه DC متصل می شود . جریان DC که در سیم بندی استاتور جاری می شود . میدان مغناطیسی ساکن را در فاصله هوایی ایجاد می کند . اختلاف سرعت میان میدان ساکن استاتور و میدان گردانی ایجاد می کند که در جهت عکس حرکت روتور دوران می نماید تا میدان نتیجه آن نسبت به استاتور ساکن گردد . لذا بواسطه آنکه دو میدان گردان رتور و استاتور ساکن می گردند و جریان رتور معکوس حالت موتوری می باشد لذا در کلیه سرعتهای گشتاور ترمزی ایجاد میگردد در سرعت صفر ( در حالت سکون ) گشتاور ترمزی صفر می گردد . مقدار جریان DC که در استاتور جاری است به مقاومت استاتور , که دارای مقدار کوچکی , بستگی دارد لذا برای محدود ساختن جریان در حد مجاز یک ولتاژ DC کوچک کافی است . برای این منظور از ترانس کاهنده و پل دیودی استفاده می شود . در شرایطی که گشتاور ترمزی کنترل شده ای مورد نیاز باشد ( گشتاور ترمز متغییر با سرعت ) از پل تریستوری بجای پل دیودی استفاده می شود . در شرایطی که به ترمز سریع نیاز باشد گشتاور ترمزی بزرگی تولید شود. لذا در این حالت جریان استاتور می تواند تا ده برای جریان نامی نیز برای مدت کوتاه افزایش یابد. اما به محض توقف موتور بایستی منبع قطع شود یا جریان به زیر جریان نامی تقلیل یابد . در غیر اینصورت موتور دچار اضافه حرارت خواهد شد .

کنترل سرعت :

در این بخش اصول کنترل سرعت محرکه های الکتریکی که در آنها از مبدل های نیمه هادی کنترل شده استفاده می شود. مورد بررسی قرار می گیرد. روشهای مرسوم عبارتنداز:

1- کنترل با منبع ولتاژ متغیر فرکانس ثابت

2- کنترل با منبع ولتاژ فرکانس متغیر

3- کنترل مقاومت رتور

4- کنترل از روش تزریق ولتاژ در مدار رتور

روشهای 3 و 4 فقط در موتورهای رتور سیم بندی شده قابل استفاده هستند .

1- گشتاور فاصه هوایی در موتورهای القایی منتاسب با مجذور ولتاژ تغذیه است . شکل کلی منحنی های سرعت گشتاور مشابه است ولی با مجذور ولتاژ تغییر می نماید . کنترل سرعت با تغییر ولتاژ تغذیه به گونه ای انجام می شود که در سرعت مورد نظر گشتاور بار بوسیله موتور تامین می شود . از آنجایی که افزایش ولتاژ به بالاتر از ولتاژ نامی مجاز نمی باشد بنابراین در این روش افزایش سرعت تا سرعت نامی امکان پذیر است. چون گشتاور در لغزش مشخص با مجذور ولتاژ متناسب است لذا جریان رتور مستقیماً متناسب با ولتاژ تفذیه است. در نتیجه نسبت گشتاور به جرسان با کاهش ولتاژ تغذیه کاهش می یابد . همچینین گشتاور موجود برای یکی بارگذاری حرارتی مشخص برای موتور کاهش می یابد . گشتاور شکست نیز با مجذور ولتاژ کم می شود . بنابراین بهره برداری در سرعت های پایین و با شرایط حرارتی طبیعی موتور در صورتی امکان پذیر است که گشتاور بار بار کاهش شرعت تقلیل باید بطور مثال می توان به بارهای پنکه ای بعنوان این دسته از بارهای متغییر اشاره نمود . برای داشتن محدوده وسیعی از تغییرات سرعت لازم است از موتورهای با لغزش نامی بالا استفاده شود . بنابراین موتورهای کلاس D افقی سنجابی با لغزش بین 10 تا 20 درصد یا بار نامی و یا موتورهای رتور سیم بندی شده با مقاومت خارجی بالا بکار گرفته می شوند . در موتورهای روتور سیم بندی شده بواسطه آنکه تلفات مسی رتور در مقاومت خارجی ایجاد ایجاد می شود نسبت به موتورهای کلاس D مناسب تر می باشند . لذا می توان از موتورهای کوچکتری نیز استفاده نمود .

2- سرعت سنگرون مستقیماً با فرکانس تغذیه متناسب است لذا با تغییر فرکانس تغذیه سرعت موتور به کمتر و بیشتر از سرعت نامی تغییر می نماید . ولتاژ القایی E متناسب با حاصل ضرب فرکانس و شار فاصله هوایی است . اگر از لغت ولتاژ استاتور طرف نظر شود می توان ولتاژ ورودی موتور را متناسب با حاصل ضرب شار و فرکاس در نظر گرفت اگر فرکانس بدون هیچ تغییر در ولتاژ تغذیه کاهش یابد شار فاصله فاصله هوایی افزایش می یابد . موتورهای القایی به گونه ای طراحی شوند که در نزدیکی ناحیه زانویی منحنی اشباع مغناطیسی قرار گریند . بناباین افزایش شار باعث می گردد که موتور با اشباع مواجه شود که در نتیجه , منجر به افزایش جریان مغناطیسی , افزایش تلفات هسته , ایجاد هارمونیک در شکل موج جریان و ولتاژ و افزایش نویز صورتی می گردد همانطور که افزایش شار باعث بروز شکلات ناشی از اشباع میگردد. کاهش شار نیز مناسب نمی باشد زیرا ظرفیت گشتاور موتور تقلیل می یابد . لذا تغییر فرکانس با تغییر ولتاژ تغذیه همراه است به گونه ای که شار در موتور ثابت باقی بماند. افزایش فرکانس به بیش از فرکانس اصلی در ولتاژ ثابت انجام می شود .

3- در گشتاور بار مشخص , سرعت موتور با افزایش مقاومت رتور کاهش مییابد . ولی سرعت بی باری موتور از تغییرات مقاومت رتور تاثیر نمی پذیرد . با کاهش سرعت روتور راندمان موتور و لتفاتت مسی رتور به ترتیب کاهش و افزایش می یابند . لذا روش کنترل مقاومت روتور همانند روش تغییر ولتاژ تغذیه موتور از نقطه نظر تلفات روش غیر مفیدی می باشد با اینحال سبت به روش کنترل تغذیه مزایای دارد . از جمه ایجاد گشتاور ثابت و نسبت گشتاور به جریان بالا را می توان نام برد . کنترل مقاومت رتور با استفاده از یک پل دیودی و یک برشگر پیاده سازی می شود .

4- فرض می کنیم ولتاژ تزریق شده در فاز رتور باشد . حالت بی باری ایده آل را در نظر می گیریم که در آن جریان I بایستی صفر باشد . اگر V جود نداشته باشد جریان I در صورتی صفر است که موتور در سرعت سنکرون قرار داشته باشد . سرعت موتور در بی باری تا تغییر ولتاژ V از صفر تا E/AT1 به ترتیب از سرعت سنکرون تا سکون تغییر می نماید . همچنین اگر V معکوس شود S منفی بوده و در نتیجه سرعت بی باری می تواند از سرعت سنکرون نیز بالاتر رود . در این شرایط سرعت نسبی بین میدان گردان استاتور و میدان گردان روتور نسبت به حالت موتوری در زیر سرعت سنکرون معکوس می باشند . نتیجتاً جهت و توالی ولتاژ القایی رتور معکوس می شود . بنابراین برای کار در بالاتر از سرعت سنکرون هم پلاریته و هم توالی فاز ولتاژ تزریق شده به رتور بایستی عوض شوند . همچنین با تغییر شرعت , فرکانس ولتاژ اتلقایی رتور نیز عوض می شود . لذا ولتاژ تزریق شده به روتور بایستی فرکانس ولتاژ القایی استاتور را دنبال نماید.

کنترل با کنترل کننده های ولتاژ AC تغییرات ولتاژ تغذیه توسط کنترل کننده ولتاژ AC بدست می آید . لازم به یادآوری است که این کنترل کننده از یکی منبع AC ثابت یک ولتاژ AC متغییر فرکانس ثابت ایجاد می کند . با اینجال در این تبدیل ضریب قدرت کوچک است و مقدار قابل ملاحظه ای از هارمونیک ها نیز در ولتاژ خروجی کنترل کننده ایجاد می شود . با کاهش ولتاژ خروجی , ضریب قدرت کاهش و محتویات هارمونیکی افزایش می یابند . افزایش هارمونیک هات باعث افزایش تلفات و افت ظرفیت موتور میشوند . گشتاور موتور که در ولتاژهای پایین کوچک است کاهش بیشتری می یابد .

موتورهایی القایی که با کنترل کننده های ولتاژ AC کنترل می شوند در بارهای پنکه ای پمپ ا و جرثقیل ها بکار گرفته می شوند . از کنترل کننده های ولتاژ AC در راه اندازی موتورهای القایی نیز استفاده می شود . بدلیل کنترل غیر پله ای ولتاژ موتور و انعطاف پذیری کنترل ناشی از پایین بودنقدرت مدار کنترلی کنترل کننده های ولتاژ AC در راه اندازی مزایای بیشتری نسبت به روشهای راه اندازی مرسوم همچون راه اندازی با اتوترانسفورمر , راه اندازی با کلیه ستاره ـ مثلث و غیره دارند . بری از مزایا عبارتند از : شتاب گیری و کاهش سرعت یکنواخت سادگی در پیاده سازی کنترل جریان , حفاظت آسان در مقابل تک فاز کار کردن یا کار بصورت نامتقارن , نیاز به نگهداری کمتر در کاربردهایی که راه اندازی و توقف مکرر خودکار دارند عدم حضور جریان های هجومی که در زمان قطع و وصل ولتاژ خط در اتوترانسفورماتور و راه اندازی ستاره ـ مثلث وجود دارند . هنگامیکه شرایط کاری مناسب هستند. در راه اندازی با کنترلب کننده های ولتاژی AC صرفه جویی انرژی هم وجود دارد چونکه موتور را می توان با ولتاژ بهینه تغذیه نمود. در چنـــین کاربــردهایی کنترل ولتاژ برای کاهش تلفات است نه برای کنترل سرعت. صرفه جویی در انرژی به سه عامل بستگی دارد : بارگذاری موتور , دامنه ولتاژ اعمال شده و کیفیت ساختمانی موتور صرفه جویی در انرژی در حالت موتورهای تک فاز بیش از موتورهای سه فاز

محرکه های موتور القایی کنترل شده با فرکانس :

در بــــخش هــای قبل دریافتیم که با کنترل فرکانس موتورای القایی قفس سنجابی مشخصه های ناسبی در شرایط دائم و گذرا بدست می آید . یک موتور القایی قفس سنجابی زیر نسبت به یک موتور DC دارد . از جمله قیمت ارزان , طول عمر زیاد ,. استحکام و قابلیت اطمینان بالا را می توان نام برد . ساختمان رتور موتور فوق سنجابی بگونه ای است که می توان آن را در سرعت , قدرت و ولتاژ بالاتر طراحی نود . با اینحال هزینه سیستم کنترل فرکانس متغییر به مراتب بیش از هزینه یکسو کننده قابل کنترل میباشد. در کاربردهای خاص که نیاز به تعمیر و نگهداری نبایستی وجود داشته باشد همچون کاربرد در تاسیسات زیر دریایی و زیر زمینی و همچنین کاربرد در محیط های قابل انفجار و آلوده نظیر معادن و صانیع شیمیایی استفاده از محرکه های القایی با فرکانس متغییر عمومیت پیدا کردن است . در این بخش محرکه های فرکانی متغییر مورد بررسی قرار می گیرند که در آنها از مبدلهای نیمه هادی قدرت استفاده می شود . این مبدلها به 3 دسته زیر تقیبم بندی می شوند .

1- اینورتر منبع ولتاژ (VSI)

2- اینوتر منبع جریان (CSI)

3- سیکلوکنوتر

اینورترها DC را به AC با فرکانس متغییر تبدیل می کند . اگر خروجی AC اینورتر بصورت یک منبع ولتاژ AC عمل کند به گروه اینورتر منبع ولتاژ تعلق دارد . به همین صورت اگر خروجی AC اینورتر بصورت یک مبع جریان AC عمل کند . ‌آن را اینورتر منبع جریان می نمایند . سیلکوکنورترها از منبع ولتاژ AC ثابت می تواند مشخه ای منبع AC فرکانس متغییر ولتاژ یا جریان را ایجاد نمایند .

1- به دلیل کوچک بودن امپدانس داخلی , ولتار خروجی یک اینورتر منبع ولتاژ با تغییرات بار ثابت باقی می ماند بنابراین برای محرکه های تک موتوره و چند موتوره مناسب هستند . با اتصال کوتاه شدن پایانه های خروجی جریان به سرعت افزایش می باید . زیرا امپدانس داخلی و ثابت زمانی ‌آن کوچک هستند. بنابراین حفاظت در برابر اتصال کوتاه توسط سیستم کنترل جریان میسر سیم و بایستی با فیوزهای سریع حفاظت انجام شود . برای کنترل سرعت موتور القایی تغییرات همزمان ولتاژ و فرکانس لازم است فرکانی ولتاژ خروجی اینورتر با تغییر پریود زمانی یکی سیکل کنترل می شود . اینکار بسادگی و با تغییر دادن هادی زمانی سیگنالهای کنترلی انجام می شود و مولفه ای اصلی ولتاژ خروجی این اینورتر ثابت است . مولفه های اصلی ولتاژ خروجی یک اینورتر را می توان با تغییر ولتاژ ورودی کنترل نمود . هنگامیکه اینورتر با یکی منبع ولتاژ DC تغذیه می شوند . وغیره ولتاژ DC ورودی به اینورتر با قرار دادن یکی برشگر بین منبع DC و اینورتر تغییر داده می شود . بسته به نوع کاربرد از برش افزاینده و یا کاهنده استفاده می شد . برای حذف اعواجاج ولتاژ DC خرویج برشگر از یکی فیلتر LC بین برگشر و اینورتر استفاده میشود . فیلتر مزبور از تداخل آثار ولتاژ خروجی برشگر به وردی اینورتر و جریان وردی اینورتر به خروجی برگشت جلوگیری بعمل آید.

2- به دلیل بزرگ بودن امپدانس داخلی یکی اینورر منبع جریان , تغــییر ولتاژ پایانه های اینورتر جریان در اثر تغییر بار بسیار بزرگ اس و بنابراین اگر در حالت چند ماشینه از اینورتر جریان استفاده شود . تغییر بار هر یکی از موتورها بر کار سایر موتورها اثر دارد . پی در کاربرد چند ماشینه از اینورتر منبع جریان استفاده نمی شود . خروجی اینورتر منبع جریان مستقل از امپدانس بار است . حفاظت ذاتی در مقابل اتصال کوتاه پایانه هایش دارد. بعلت وجود اندوکتانس پراکندگی ولتاژ لحظه ای بر روی ولتاژ فاز ایجاد می شود . اضافه ولتاژ فوق در هر لحظه که جریان فاز تغییر می نماید . ایجاد می شود. این امر باعث می شود که ولتاژ نامی قطعه افزایش یاید . مجموعه های خازنی مسیری برای عبور در جریان در لحظه اول تغییرات ایجاد می نمایند . این امر سبب می شود که اضافه ولتاژ تقلیل یابد . اضافه ولتاژ فوق با افزایش اندوکتانس پراکندگی موتور افزایش می یابد . لذا جهت محدود نمودن . اضافه ولتاژ لحظه ای لازم است از خازن با ظـــــرفیت بــزرگتری استفاده شود . در نتیجه زمان لازم جهت یابی جریان از یک فاز به فاز دیگر افزایش می یابد . همچنین محدود عملکرد فرکانس اینورتر تقلیل می باید. لذا لازم است از موتور با اندوکتانس پراکندگی کوچک استفاده شود . باید توجه داشت که نیاز فوق بر خلاف نیاز مورد نظر در اینورتر ولتاژ می باشد . در آنجا برای کاهش آثار هارمونیک ها و فیلتر نمودن آنها , موتورهای بار راکتانس پراکندگی بالاتر ترجیح داده میشوند. اصلی ترین مشکل یکسوکننده ها منبع جریان ضریب قدرت کم آن در ولتاژ های کم اتصال DC می باشد . مشکل فوق با استفاده از روشهایی نظیر یکسو کننده با هرزه گرد کنترل شده یا مدولاسیون پهنای پالس برطرف می شود .

3- مبدل هایی دوبل به صورت همزمان و یا غیر مزمان قابل کنترل می باشند . یکسوکننده های 1 و 2 بصورت یکسوکننده های تمام کنترل شده و نیمه کنترل شده متصل می شوند . مبدل 2 امکان عملکرد در چهار ربع را دارد . این عمل با ولتاژ و فرکانس مختلف انجام می شود. جریان مثبت با توسط یکسو کننده 1 تغذیه می گردد . جریان منفی باز نیر توسط یکسو کننده 2 تغذیه میشود . در شرایطی که یکسو کننده ها بصورت غیر همزمان کنترل شوند . فقط یکی از یکسو کننده ها در هر لحظه هدایت جریان را به عهده دارد . یکسو کننده 1 برای جریان مثبت کنو یکسو کننده 2 برای جریان منفی هدایتی جریان بار را به عهده می گیرند . یکسوکننده 1 در شرایطی که ولتاژ مثبت با شد به صورت یکسو کننده و در شرایطی که ولتاژ منفی است به صورت اینورتری عمل می نماید. عکس شرایط فوق برای یکسو کننده 2 صادق است. در شرایطی که از کنتترل همزمان استفاده می شود . هر دو مبدل بطور همزمان در مدار قرار دارند. زمانی که جریان AC گردشی در نتیجه اختلاف لحظه ای ولتاژ پایان های یکسو کننده های ایجاد می گردد . از اندوکتانسهای L2 , L1 برای محدود نمودن . جریان گردشی AC استفاده می شود . مبدل دوبل فوق همانند یک سیلکوکنورتر تک فاز عمل می کند . سیستم فوق این امکان را فراهم می سازد که از منبع ولتاژ فرکانی ثابت منبع ولتاژ فرکانس متغیر بدست می آید . سیلکوکنورتر سه فاز از سه سیلکوکنورتر تک فاز که سیگنالهای مرجع آن 120 درجه اختلاف فاز دارند بدست می آید . برای جلوگیری از واکنش بین دو مبدیل هر مبدل با سیم بندی مشتق از یکی ترانسفورماتور سه فار تغذیه می شود . فرکانس ولتاژ خروجی سیلکو کنوتر از فرکانس تغذیه کمتر است با هر افزایش در فرکانس بار , هارمونیک های جریان و ولتاژ افزایش می یابند . متناسب با اینکه بار تا چه حد می توان هارمونیک های جریان را تحمل کند . حداکثر فرکانس خروجی محدود می گردد . یک سیلکو کنورتر سه فاز 36 عدد تریستور نیاز دارد. که تعداد تریستورها را میتوان به عدد 1 نیز تقلیل محرکه های موتور القایی کنترل شده با سیلکوکنورتر در محرکه های قدرت بالا با محدوده سرعت پایین , همچون صنایع نورد فلزات و در ماشینهای حفاری در معادن استفاده می شود .

شرکت فنی و مهندسی آرمان الکتریک در سال 1379 رسماً به ثبت رسید و فعالیتهای خود را آغاز نمود بیشتر کارهای این شرکت پیمانکاری برق بود که اکثر کارهای الکترونیکی از قثبیل نصب تابلوهای الکترونیکی و بردهای سیستمهای هوشمند در شرکت مس سرچشمه رفسنجان را این شرکت انجامداده است و در کار خد نیز بسیار موفق عمل کرده است

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه 1

صفحه کلید 6

حافظه RAM 8

هارد دیسک 13

اتصال کابل 17

روش RLL 27

کنترلر SCSI 36

کارت گرافیک 39

مد گرافیک 46

از VGA تا VAC 50

نکاتی برای نصب یک کارت نمونه 52

مدارات رنگ در تلوزیون رنگی 55

دیکودر پال در تلوزیون شهاب 21 اینچ 59

دیکودر NTSCN در تلوزیون رنیگ شهاب 21 اینچ 62

مقدمه

تاریخچه سازمان :

این شرکت واقع در رفسنجان چهار راه شهدا روبروی آموزش و پرورش است .

شرکت فنی و مهندسی آرمان الکتریک در سال 1379 رسماً به ثبت رسید و فعالیتهای خود را آغاز نمود بیشتر کارهای این شرکت پیمانکاری برق بود که اکثر کارهای الکترونیکی از قثبیل نصب تابلوهای الکترونیکی و بردهای سیستمهای هوشمند در شرکت مس سرچشمه رفسنجان را این شرکت انجامداده است و در کار خد نیز بسیار موفق عمل کرده است .

این واحد صنعتی فنی الکترونیک و نصب سیستمهای کامپیوتر را نیز انجام

می دهد و همچنین طراح و سازنده کلیه تجهیزات ترافیکی از قبیل چراغهای راهنمایی چشمک زن و ساعتهای دیجیتال و تابلوهای الکترونیکی نیز هست .

مهندس ناظر و طراح در این شرکت آقای مهندس محمدعلی پرهیزگار می باشد که کارهای فنی و تخصصی به عهده ایشان است و ریاست شرکت را آقای علیرضا پرهیزگار بر عهده دارد .

این شرکت دارای چند گرو کاری که شامل گروه نصب و راه اندازی و گروه تدارکات و گروه فنی و تخصصی می باشد .

این واحد واقع در یک ساختمان دو طبقه است که طبقه اول آن دفتر شرکت و بخشی از آن قسمت فروش تجهیزات و سیستمهای کامپیوتری می باشد و طبقه دوم آن کارگاه فنی می باشد که در آن بردها و تجهیزات لازم برای سیستمها درآنجا ساخته می شود .

در این کارگاه سه خانم و دو آقا کار میکنند که کارهای ظریف از جمله لحیم کاری را خانمها بر عهده دارند و کارهای دیگر را آقایان انجام می دهند .

نمودار سازمانی تشکیلات واحد صنعتی

مدیر شرکت آقای علیرضا پرهیزگار می باشد و معاون وی آقای محمدعلی پرهیزگار است و کارکنان آن شامل دو کارفرما و ده پرسنل کاری تین شرکت هستند همچنین کارهای بازاریابی و اداری شرکت بر عهده آقای حسین پرهزگار می باشد .

این شرکت شامل یک ساختمان دو طبقه و یک کارگاه می باشد که کارگاه آن واقع در بلوار شهدا می باشد .

در کارگاه کاهایی از قبیل جوشکاری طراحی سازه های آهنی و ساخت قطعات و ادوات لازم برای نصب می باشد کهتجهیزات این کارگاه اشمل یک جرثقیل و موتور جوش لوازم برشکاری و تراشکاری انواع کلید و پریز و کابل و غیره میباشد .

نوع محصولات تولیدی و خدماتی

اکقر کارهای این شرکت خدماتی است و از جمله محصولفات تولیدی این واحد می توان به ساخت و تولید سرعت گیر و نصب آن در تقاطع شهر اشاره کرد .

و از خدمات آن نصب سیستمهای کاکمپیوتری و تولید و نصب انواع تابلوهای الکترونیکی و همچنین چراغهای چشمک زن می باشد البته این شرکت سیستمهای حفاظتی از قبیل دزدگیر را نیز طراحی و اجرا می کند .

اینجانب از اول خردادماه سال جاری وارد این شرکت برای کراآموزی شدم و کارهایی از قبیل 1- لحیم کاری بر روی تابلوهای الکترونیکی 2- نصب سیستم 3- عیب یابی بردها را انجام می دادم .

ابتدا طرح مدار روی فیبر مدار چاپ می شود و برای نصب قطعات عناصر مدارهای آماده و به ما می دادند و ما عناصر و قطعات (ترانزیستور ها ، LED ، مقاومت ها …) را روی برد قرار می دادیم و لحیم کاری روی انها انجام می دادیم سپس آنها را تست می کردیم .

برای تست بردها از یک اهمتر دیجیتالی استفاده می کریدم و با آن عیب یابی می کردیم و عیب مدار را بر طرف می کردیم.

پس از اینکه از عملکرد مدار مطمئن می شدیم آن را روی سیستم یا تابلو نصب می نمودیم و آن را راه اندازی می کردیم .

در مورادی هم طراحهایی برای ساخت و یا اصلاح به آقای مهندس پرهیزگار دادم که مورد توجه ایشان قرار گرفت و آنها را جرا کردیم و خیلی خوب عمل کردند برای مثال یک طرح برای برد تابلوی فرمان دهنده چراغ چشمک زن راهنمایی ارائه دادم که موفق بود.

خدمات کامپیوتر

این خدمات شامل بستن کیسهای کامپیوتر و نصب مادربرد و یگر قسمتهای کامپیوتر بر روی کیس بود و همچنین راه اندازی سیستم کامپیوتر و ریختن برنامه روی آن بود .

همانطور که در قبل گفته شد سیستمهای کامپیوتر را نیز نصب می کرد و قسمتهای سخت افزار را روی کیس سوار می کردم قسمتهای مثل CD ROM و هرد دیسک کامپیوتر ، مودم ، کارت گرافیک و غیره .

بخشی از طبقه اول فروشگاه لوازم کامپیوتر و لوزام و قطعات الکترونیکی بود که انواع IC ها و ترانزیستورها ، دیودها و اهمتر دیجیتال و غیره برای فروش عرضه می شد .

نصب دزدگیر و سیستمهای حفاظتی

کاردیگر شرکت نص انواع دزدگیر اتومبیل و خانه و همچنین سیستمهای حفاظتی است . سیستمای حفاظتی شامل دوربین های مدار بسته و سنسورهای حرارتی و حساس به نور و یا صدا بودند که پس از گرفتن سفارش از مشتریان این وسایل را از تهران دریافت می کردیم و در خانه و یا بانکها و مغازه ها نصب می کردیم.

که در این پروژه به نحوه پردازش و نصب سیستمهای کامپیوتری می پردازیم.

 

صفحه کلید :

 

به عنوان میکرو کنترلی 40 پایه و پردازنده استفاده شده است.این تراشه در داخل خود حافظهRA M به مقدار 128بیت حافظهROM به مقدار یک کیلو بایت دارد.سیگنال صفحه کلید به عنوان تنها ورود استاندارد کامپیوتر،دارای 38کلید درکامپیوتر IBM-XI می باشد.در ساختار تمام صفحه کلیدها از ماتریس برای تست فشار یک کلید استفاده شده است.در صفحه کلیدXT از تراشه8048 ورودی این تراشهMH2 77/4 می باشدکه درداخل آن تقسیم برسه انجام می شود. 12ردیف و3 ستون این تراشه هر3 تا5 میلی ثانیه یک بار جاروب می شوند.هنگامی که یک کلید فشرده شد و کد جاروب آن توسط 8048 کشف شد،کد جاروب آن در حافظهRAM مربوط به 8048 ذخیره می شود.سپس از طریق یک خط سریال برای مادربرد ارسال می شود.اگر یک کلید بیش از نیم ثانیه پایین نگاه داشته شود،آنگاه در هر ثانیه 10 بار کد اسکن کلید تولید شده ودر حافظه RAMذخیره می شود(البته این مدت زمان و تعداد آن در صفحه کلیدهای AT قابل تغییر بوده وحتی از طریق فرامین DOS نیز قابل کنترل می باشد).حافظه RAM برای16 کلید جای لازم را دارد.هنگامی که یک کلید فشرده شده،رها می شود،کد اسکن آن کلید بعلاوه 128(بیت7آن یک شد)برایCPU فرستاده می شود، اینکه یک کلید و یا مجموعه ای از کلیدها فشرده می شوند.از خط خط اطلاعات(پایه شماره2کابل ارسالاطلاعات) سیگنال HIGHبمدت2/0 میلی ثانیه به خروجی فرستاده می شود و سپس هشت بیت اطلاعات از طریق خط خروجی و پالس ساعت از طریق پایه یک به خروجی فرستاده می شود و سپس پهنای پالس هر بیت که 1/0 میلی ثانیه است جهت ارسال به بوردCPU از طریق کابل سریال است. بعد از وصل شدن خط+5 ولت به صفحه کلید یک منطق(power on reset)POR به مدت حداقل 300 میلی ثانیه و حداکثر 4 ثانیه بوجود می آید.بعد از آن یک برنامه تست در صفحه کلید اجرا شده وحافظهROM وRAMتست می شود.در این مرحله برای لحظه ای سه لامپ سمت راست روشن شده وسپس خاموش شده.زمان اجرای این برنامهاز600 تا900میلی ثانیه میباشد.با کامل شدن برنامه تست و آماده شدن صفحه کلید(خط پالس و اطلاعات بصورت HIGHمی شود)در صورت درست بودن یک کدAAHبرای آمادگی و سالم بودن ویا FCHجهت خطا برای واحد سیتم ارسال می نماید.در حین کار و ارسال اطلاعات توسط صفحه کلید،فرامین زیادی بین صفحه کلید و واحد سیستم مبادله می شود که هر کدام معنی و کار خاصی انجام می دهند .

تولید کننده پالس ساعت

حافظه ROM

حافظه RAM، بافر صفحه کلید که به صورت :first inpat first output)FIFO اولین ورودی و اولین خروجی)کار می کند.

تایمر و کانتر،(جهت شروع،پایان جاروب صفحه کلیدها).

یک پورت ورودی و خروجی که اطلاعات را به صورت سریال جابجامی نماید.

تراشه8048به عنوان یک ریزپردازنده(میکروکنترلی)کارهای زیر را در صفحه کلید انجام می دهد:

اجرای یک برنامه برای تست داخلیش به هنگام روشن سیستم (POR) .

جاروب کردن صفحه کلید هر3تا5 میلی ثانیه.

قرار دادن کد اسکن 16 کلید در بافر مربوطه.

اجرای حالت typematic(نگهداری کلید برای تکرار).

فرستادن کد اسکن برای واحد سیستم .

سیگنال پالس فعال کننده صفحه کلید از واحد سیستم می آید(توسط 6بیت پورت 61 تراشه 8255 فعال می شود)،با فعال شدن این بیت (HIGH) ارتباط بین صفحه کلید و سیستم در هنگام روشن شدن بر قرار می شود.هنگام زدن و یا آزاد شدن یک کلید کد اسکن آن توسط 8048 برای واحد سیستم از طریق پورت 60H تراشه 8255 فرستاده می شود و سپس یک وقفه صفحه کلید در CPU رخ می دهد.CPU از طریق پورت 60H کد فوق را خوانده و به وقفه از طریق (INTA) بیت 7پورت 60H جواب می دهد (با فرستادن یک پالس مثبت).همانطور که قبلاً اشاره شد صفحه کلیدهای XT دارای 38 کلید می باشد که از 1تا83 شماره گذاری شده اند به عنوان مثال کلید درA دارای کد اسکن 30 و کلیدS دارای کد اسکن 31 می باشد.هنگام رها کردن یک کلید فشرده هنگام زدن و رها کردن می باشد.با دریافت و هنگام رها کردن یک کلید فشرده شده کد اسکن آن عبارتست از کد اسکن اصلی آن +128.به عنوان مثال کدهای 30و158 مربوط به حرف،A هنگام زدن و رها کردن می باشد.با دریافت یک وقفه از صفحه کلید توسطCPU اجرای برنامه در حال اجرا متوقف شده و سیستم به آدرس سرویس روتین وقفه 0000:0024H(4X9H) پرش کرده و آدرس سرویس رویتن وقفه 9H (وقفه مربوط به صفحه کلید)را بدست آورده و آنرا اجرا مــیکند. تعـــدادی از کـــارهای که بوسیله سرویس روتین صفحه کلید انجام می شود عبارتست از ( ایــن سرویس روتین در حافظه ROM می باشدو جزء وقفه های بایاس محسوب می شود) :

(1)ترجمه کدهای اسکن به کدهای اسکی.

(2)داشتن 15 کاراکتر در بافر (مستقل از 16 کد اسکن موجود در بافر صفحه کلید).

(3)انجام عمل کرد کلید CAPS LOCK در هنگام فشردن آن.

(4)داشتن حالت کلید SCROLL LOCK برای برنامه های کاربردی.

(5)انجام کارهای خاص برای کلیدهای:

ریست کردن سیستم با فشار دادن کلیدهای CTRL+ALT+DEL

اجرای یک وقفه IBH برای کلیدهای CTRL+BREAK

چاپ صفحه صفحه نمایش (اجرای وقفه 5H )در اثر فشار کلید PRTSCیا SHIFT+PRTSC

(6)جلوگیری از تکرار کلیدهای CTRL،SHIFT،ALT،NUM LOCK،SCROLL LOC، INC،CAPS LOCK در صورت فشرده ماندن.

(7)انجام حالت SHIFT برای کلیدهای SHIFT،CTRL،ALT.

برای انجام کلیدها دو کد وجود دارد.که کد اسکی و کد اسکن که هر کدام یک بایت را از بافر اشغال می نمایند .کلیدهایی که کد اسکن ندارند دارای فقط یک کد اسکن یا کد اسکی گسترش یافته می باشد.به کلید یا کلیدهایی که با زدن آن یک برنامه مقیم شده در حافظه اجرا می شود وسپس کنترل سیستم به برنامه قبلی برمی گردد کلید داغ اطلاق می شود.برای ارسال اطلاعات از سوی صفحه کلید به واحد سیستم بعد از آماده شدن آن، اگر خط پالس (CLOCK)صفر باشد.اطلاعات در بافر ذخیره شده و به واحد سیستم ارسال نمی شود.اگر خط پالس فعال(HIGH) باشد و خط اطلاعات صفر باشد (لازم داشتن خط برای ارسال اطلاعات توسط سیستم ) اطلاعات در بافر صفحه کلید ذخیره شده و صفحه کلید اطلاعات ارسالی از سوی واحد سیستم را دریافت داشته و اجرا می نماید.اگر هر دو خط اطلاعات (پالس) یک (HIGH) باشند آنگاه صفحه کلید اقدام به ارسال اطلاعات بصورت یک بیت شروع،8 بیت اطلاعات،یک بیت پریتی و یک بیت متوقف می نماید.هنگام ارسال اطلاعات توسط صفحه کلید ،حداقل هر 60 میلی ثانیه یکبار خط پالس چک می شود،در صورت صفر شدن این خط توسط واحد سیستم،یک خط در ارسال و دریافت اطلاعات رخ داده است.بنابراین صفحه کلید از ارسال اطلاعات خودداری می نماید.اگر قبل از بیت درهم (بیت پریتی) این خط (پالس) صفر می شود، صفحه کلید از ارسال خودداری نموده و خط پالس و اطلاعات را فعال (HIGH) می نماید.اما اگر بعد از دهمین بیت باشد.آنگاه صفحه کلید ارسال را کامل خواهد نمود.زمانی که سیستم برای ارسال اطلاعات به صفحه کلید آماده است.ابتدا آن را چک می نماید که آیا صفحه کلید در حال ارسال اطلاعات هست یا خیر.اگر صفحه کلید در حال ارسال است ولی هنوز به دهمین بیت یک کد نرسیده است با صفر کردن خط پالس از ادامه آن جلوگیری می کند.ولی اگر بعد از دهمین بیت باشد،صبر می کند تا ارسال کامل گردد.برای ارسال،ابتداء خط اطلاعات با بیت شروع (معمولاً صفر است) ارسال را آغاز می نماید،در این حالت خط پالس می تواند یک باشد با آغاز ارسال صفحه کلید 11 بیت را می شمارد که بعد از بیت دهم،صفحه کلید خط اطلاعات را صفر نموده و یک بیت (بیت متوقف) را می شمارد.با این کار (صفر کردن خط اطلاعات) صفحه کلید به سیستم می گوید که اطلاعات ارسالی یک فرمان از سوی سیستم کامل دریافت شده است.باید صفحه کلید در کمتر از 20 میلی ثانیه به آن جواب دهد اگر در این زمان خطایی رخ دهد،سیستم ارسال اطلاعات را دوباره انجام می دهد.در کامپیوترهای AT بجای مدار فوق یک میکرو کنترلی تحت نام کنترلی صفحه کلید (معمولاً با شماره های 8042 یا 8742 مشاهده می شود) کار می نماید.لازم به توضیح است که در کامپیوترهای AT ،سرعت وتاخیر و نرخ تکرار کلیدهای فشرده شده از دو محل قابل تعریف می باشند

که عبارتنداز :

الف)تعریف درست آپ سیستم

ب)استفاده از فرمان MODE درMS-DOS

معمولاً بافر صفحه کلید در حافظه RAM بورد سیستم 32 بایت می باشد که می تواند که مربوط به 16 کلید را در خود داشته باشد.آدرس شروع آن در حافظه RAM به عنوان بافر 0040:00/EH می باشد،چون این بافر بصورت دایره ای می باشد بنابراین دو علامت ابتدا و انتهای آن را برای سیستم عامل مشخص می نماید

که عبارتند از:

کلمه HEAD یا ابتدای بافر صفحه کلید:این کلمه 2 بایتی از آدرس 0040:00/AH به ابتدای جاری بافر صفحه کلید بایاس در آدرس 0040:00/EH اشاره می کند.

کلمه TAIL یا انتهای بافر صفحه کلید :این کلمه 2 بایتی از آدرس 0040:00/CH به انتهای جاری بافر یا آخرین بایت ذخیره شده در بافر اشاره می نماید.

هارد دیسک:

نصب هارد بر روی سیستم : 

برای نصب یک یا چند هارد بر روی سیستم باید مراحلی را طی نمائیم تا در نصب آن دچار مشکل نشده و به سادگی آنرا انجام داده و باعث آسیب دیدن هارد وسیستم نشویم.بر روی یک سیستم با توجه به سمت آن حداکثر دو یا چهار هارد از یک نوع قابل نصب میباشد . سیستمهای فعلی معمولاً از کنترلی های SCSI وIDE استفاده می نمایند درست آپ هر سیستم برای تعریف پارامترهای هارد جار زرو شده است که اولی بنام : DISKC ویا DISK1 ودومی بنام :DISKD ویاDISK2 الی آخر نامگذاری شده است . هنگام نصب هاردهای از نوعSCSI ، نیازی به تعریف آنها درست آپ سیستم نیست وباید پارامترهای آنرا درست آپ خود هارد تعریف نماییم. معمولاً هنگام روشن شدن سیستم ،ابتدای منوی ورود به ست آپ هاردهای SCSF (اگر داشته باشیم) ظاهر می شود و سپس منوی مربوط به ورود به ست آپ سیستم ظاهر می شود. بعد از اولین بار تعریف درست آپ خود ست آپ هنگام بوت شدن سیستم ، پارامترهای خود را به سیستم معرفی می نماید و در اصطلاح به این نوع ، هاردهای با هوش گفته می شود.اما هاردهای TDE و انواع دیگر را باید در ست آپ سیستم معرفی نماییم .کابل ارتباطی بین کنترلر هاردها (از نوع TDE ) و مادر بورد (یا کارت MILO ) دارای سه یا دم عدد کانکتور می باشد (بحث بر روی کنترلر ‌IDE است) که 40 عدد سیستم این کابل بین سه کانکتور مشترک می باشد .اگر خواسته باشیم بر روی سیستم بیش از یک هارد از نوع IDE داشته باشیم و با توجه به مشترک بودن سیم ها، باید بر روی خود کنترلر هارد یکی را با اولویت بالاتر و دیگری را با اولویت پائینتر تعریف نمائیم تا هر دو بتوانند به نوبت کار نمایند. تعیین اولویت هاردها توسط جامپرهای موجود بر روی کنترلر انجام می شود.به هارد با اولویت اول MASTER و به هارد با اولویت دوم SLAVE اطلاق می شود.

اگر بخواهیم بر روی یک سیستم دو عدد هارد IDE و SCSI نصب نماییم . تعریف هارد اسکازی در ست آپ سیستم هیچگونه ضرورتی نداشته و لازم نمی باشد . همچنین نیازی به تعریف یکی به عنوان MASTER ودیگری به عنوان SLAVA نمی باشد ولی اگر بخواهیم دو عدد هارد IDE بر روی سیستم نصب نمائیم باید یکی را به عنوان MASTER و دیگری را به عنوان SLAVE تعریف نمائیم . که این کار توسط ست کردن جامپرهای موجود بر روی کنترلرها امکان پذیر می باشد . لازم به توضیح است که هارد اسکازی دارای کابل ارتباطی 60 یا 50 پین می باشد و یک کنترلر اسکازی قادر است که حداکثر 7 عدد هارد را به طور همزمان بر روی یک سیستم پشتیبانی نماید.

 

تعریف نوع هارد: 

قبل از نصب هارد بر روی سیستم ، باید با ست کردن جامپرهای آن ، نوع آنرا SLAVE یاMASTER مشخص نمائیم . برای تعریف حالت باید عملکرد یک هارد، هر هارد دارای جدولی از جامپرها می باشد که معمولاً بر روی خود هارد و یا در دفترچه آن آورده می شود که هنگام کار با آن ، داشتن دفترچه آن کمک

زیادی به شما خواهد کرد.

نصب فیزیکی هارد:

هنگام نصب هارد یا هاردها در محل آن باید دو نکته توجه نماییم که عبارتند از:

(1)انتخاب پیچهای بلند باعث از بین بردن بورد و در نتیجه کنترلر خواهد شد و نهایتاً کار نخواهد کرد ، در نتیجه باید از پیچهای مخصوص هارد استفاده نماییم.

(2)هنگام نصب باید دقت کرد که هارد به صورت افقی و یا عمودی قرار گیرد و نصب هارد با زوایای غیر از این باعث خراب کار کردن و بالا رفتن فرسودگی آن خواهد شد.

(3)جهت نصب به سمتی باشد که قسمت کانکتورها به طرف داخل سیستم باشد .

بخاطر سرعت انتقال بالاتر در کنترلرهای SCSI هاردهای با ظرفیت بالارا (بالای 500 مگابایت ) با این نوع کنترلر می سازند و هاردهای با ظرفیت پائین تر از آن را با انواع دیگر کنترلر از جمله IDE .سازنده های معروف هارد عبارتند از:TEAC ، QUAN TAM ، MAXTOR ، SEAGET ، CONNER و IBM .در بین هاردهای فوق با ظرفیت برابر ، هاردهای CONNER دارای جریان مصرفی کمتری بوده ولی به تغیرات جریان و ولتاژ نیز بسیار حساس می باشند و زودتر آسیب می بینند ، ولی سرعت دستیابی بالاتری دارند.در هاردهای قدیمی بیشتر درایوها از موتور پله ای جهت حرکت هد در سطح دیسک استفاده می کرده اند که در هاردهای جدید برای بالا بردن سرعت و کاهش صدای هد از حلقه صوتی استفاده می نمایند.در این نوع ، هد حول یک بازو به صورت زاویه ای حرکت می نماید که این امر توسط یک سیم پیچ مغناطیسی انجام می شود . سرعت حرکت هد در این روش بیشتر و لرزش آن در حرکت کمتر می باشد.

آلومینیم یکی از عناصر گروه سدیم در جدول تناوبی است که با تعداد پروتون 13 و نوترون 14 طبقه بندی الکترونی آن به صورت زیر می باشد (1S2)(2S2)(2P6)(3S2)(3P1)

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه

مشخصات فیزیکی 1

مشخصات ریخته گری ذوب 2

تقسیم بندی آلیاژها 3

آلیاژسازها (Hardeners) 7

کنترل ترکیب 10

برگشتی ها و قراضه ها 12

گاززدایی Degassing 17

اکسیژن زدایی 20

احیاء کننده ها 21

فلاسک های گازی 23

تصویه : فیلتر کردن 25

جوانه زاها Grainrefiners 27

آلومینیوم مس 33

تولید آلیاژ 36

آلومینیوم – سیلیسیم 37

تولید آلیاژ 38

ماهیچه 40

- قسمت ماهیچه سازی 42

- قسمت ریخته گری 43

-سالن ویبراسیون 45

-مراحل سنگ زنی و تراشکاری 46

-تست عملیات حرارتی 46

-کوره aging 47

-قسمت کنترل 48

-مرحله شستشو 50

 

مشخصات فیزیکی

آلومینیم یکی از عناصر گروه سدیم در جدول تناوبی است که با تعداد پروتون 13 و نوترون 14 طبقه بندی الکترونی آن به صورت زیر می باشد :

(1S2);(2S2)(2P6);(3S2)(3P1)

که در نتیجه می توان علاوه بر ظرفیت 3 ، ظرفیت 1 را نیز در بعضی شرایط برای آلومینیم در نظر گرفت .

آلومینیم از یک نوع ایزوتوپ تشکیل شده است و جرم اتمی آن در اندازه گیری های فیزیکی 9901/26 و در اندازه گیری های شیمیایی 98/26 تعیین گردیده است . شعاع اتمی این عنصر در 25 درجه سانتی گراد برابر 42885/1 آنگسترم و شعاع یونی آن از طریق روش گلداسمیت برابر A57/0 بدست آمده است که در ساختمان FCC و بدون هیچ گونه تغییر شکل آلوتروپیکی متبلور می شود .

مهمترین آلیاژ های صنعتی و تجارتی آلومینیم عبارت از آلیاژ های این عنصر و عناصر دوره تناوبی سدیم مانند منیزیم ، سیلیسیم و عناصر دوره وابسته تناوب مانند مس و یا آلیاژ های توام این دو گروه است .

(Al-CuMgSi);(Al-CuMg);(Al-SiMg);(Al-Cu);(Al-Si);(Al-Mg)

سیلیسیم و منیزیم با اعداد اتمی 14 و12 همسایه های اصلی آلومینیم می باشند و بسیاری از کاربرد های تکنولوژیکی آلومینیم بر اساس چنین همسایگی استوار است .

ثابت کریستالی آلومینیم A0414/4 = a و مطابق شرایط فیزیکی قطر اتمی آن 8577/2 = dAl می باشد . بدیهی است حلالیت آلومینیم به نسبت زیادی به قطر اتمی بستگی دارد و مطابق آنچه در مباحث متالوژی فیزیکی بیان می گردد ، اختلاف قطر اتم های حلال و محلول نباید از 15 % تجاوز نماید ، در حالی که شکل ساختمانی و الکترون های مدار آخر نیز در این حلالیت بی تاثیر نیستند .

مشخصات ریخته گری و ذوب

آلومینیم و آلیاژ های آن به دلیل نقطه ذوب کم و برخورداری از سیالیت بالنسبه خوب و همچنین گسترش خواص مکانیکی و فیزیکی در اثر آلیاژ سازی و قبول پدیده های عملیات حرارتی و عملیات مکانیکی ، در صنایع امروز از اهمیت زیادی برخور دارند و روز به روز موارد مصرف این آلیاژ ها توسعه می یابد . عناصر مختلف مانند سیلیسیم ، منیزیم و مس در خواص ریخته گری و مکانیکی این عنصر شدیداً تأثیر می گذارند و یک رشته آلیاژ های صنعتی پدید می آورند که از مقاوت مکانیکی ، مقاوت به خورندگی و قابلیت ماشین کاری بسیار مطلوب برخوردارند . قابلیت جذب گاز و فعل و انفعالات شیمیایی در حالت مذاب از اهم مطالبی است که در ذوب و ریخته گری آلومینیم مورد بحث قرار می گیرد .

تقسیم بندی آلیاژ ها

آلیاژ های آلومینیم در اولین مرحله به دو دسته تقسیم می گردند :

الف ) آلیاژ های نوردی (Wrought Alloys) که قابلیت پزیرش انواع و اقسام کارهای مکانیکی ( نورد ، اکستروژن و فلز گری ) را دارند .

ب ) آلیاژ های ریختگی (Casting Alloys) که در شکل ریزی و ریخته گری های آلومینیم با گسترش بسیار مورد استفاده اند . آلیاژ های نوردی که در مباحث شکل دادن فلزات مورد مطالعه قرار می گیرند از طریق یکی از روش های شمش ریزی (مداوم ، نیمه مداوم ، منفرد ) تهیه می گردند و پس از قبول عملیات حرارتی لازم ، تحت تاثیر یکی از زوش های عملیات مکانیکی به شکل نهایی در می آیند .

آلیاژ های ریختگی آلومینیم که مورد بحث این پروژه نیز می باشند از طرق مختلف ریخته گری ( ماسه ای ، پوسته ای ، فلزی و تحت فشار )شکل می گیرنند و مستقیماً و یا بعد از عملیات حرارتی ( در صورت لزوم )در صنعت استفاده می شوند .

در مورد آلومینیم و سایر آلیاژ ها کشور های مختلف استاندارد های متفاوتی به کار می برند که مشخصه درجه خلوص و یا میزان نا خالصی ها و سایر ترکیبات آلیاژ می باشد . استاندارد آلیاژ های آلومینیم علاوه بر مشخصه های ارقامی که در جداول 1 و 2 درج گردیده است به کمک رنگهای اصلی نیز آنجام می گیرد . نمونه چنین رنگهایی در استاندارد انگلیسی عبارت است از :

آلومینیم خالص رنگ سفید

آلومینیم ـ مس رنگ سبز

آلومینیم ـ منیزیم رنگ سیاه

آلومینیم ـ مس ـ نیکل رنگ قهوه ای

آلومینیم ـ روی ـ مس رنگ آبی

آلومینیم ـ سیلیسیم (منیزیم ) رنگ زرد

آلومینیم ـ سیلیسیم ( مس ) رنگ قرمز

در ایران متأسفانه هنوز استانداردی برای صنایع آلومینیم بکار نمی رود و به رابطه کارخانه با کشور های مختلف سیستم های متفاوت انگلیسی ، امریکایی ، بلژیکی و غیره بستگی دارد. مقایسه استاندارد های مختلف جهانی تقریباً مشکل و در مورد آلیاژ های ریختگی نیز با اندک تفاوت چنین مقایسه ای آمکان پذیر می باشد .

آلیاژ سازها (Hardeners)

این عناصر که به نام های Temper Alloys و Master Alloysنیز نامیده می شوند به مقدار زیادی در صنایع ریخته گری آلومینیم به کار می روند ، زیرا آلومینیم با نقطه ذوب کم اغلب قادر به ذوب و پذیرش مستقیم عناصر با نقطه ذوب بالا نیست (مس 1083 درجه ، منگنز 1244 درجه ، نیکل 1455 درجه ، سیلیسیم 1415 درجه ، آهن 1539 درجه و تیتانیم 1660درجه سانتی گراد ) . همچنین عناصر دیگری که نقطه ذوب بالا ندارند ، دارای فشار بخار وشدت تصعید و اکسیداسیون می باشند که در صورت استفاده مستقیم درصد اتلاف این عناصر شدیدا افزایش می یابد ( منیزیم ، روی ) . ترکیب شیمیایی و نقطه ذوب بعضی از آلیاژ ها که در صنایع آلومینیم به کار می رود .مشخصات متالوژیکی آلیاژ ها در فصل جداگانه ای مورد مطالعه قرار خواهد گرفت . تهیه آلیاژ ساز ها معمولا در کار گاههای ریخته گری نیز انجام می گیرد در این مواقع اغلب روش های زیر مورد استفاده است .

معمولا قطعات عنصر دیر ذوب را ریز نموده و در فویل های الومینیمی پیچیده و یا در شناور های گرافیتی قرار داده ودر داخل مذاب الومینیم (800 درجه تا 850 درجه تحت فلاکس )فرو می برند و سپس آن را به هم میزنند.

در بعضی موارد ودر صورت امکان از دو کوره ذوب استفاده می نمایند و بعد از ذوب دو عنصر ،آن ها را باهم مخلوت میکنند. این عمل در مورد اجسامی که تا 1100 درجه سانتی گراد نقطه ذوب دارند مقرون به صرفه است ولی در مورد عناصر با نقطه ذوب بالا عملا مشکلاتی را فراهم میکند.

در جریان ذوب وساخت الیاژ وتنظیم شارژ علاوه بر مشخصات ترکیبی الیاژ بایستی میزان اتلاف در جریان ذوب که به نوع کوره ،روش ذوب وروش تصفیه بستگی دارد ،مورد توجه قرار گیرد.

نقطه ذوب	ترکیب	نقطه ذوب	ترکیب
560 640   830 770 915   850 800 1020 1150	11 89 9 91 Al-Mg   11 89 9 91Al-Mn 25 75   11 89 9 91 20 80Al-Fe 50 50	660 620 1046     570 600 600   680 730 765	15-85 12-88Al-Si 50-50     50-50 45-55Al-Cu 3-97Al-Be   11-89 9-91Al-Ni 20-80

ترکیب شیمیایی و نقطه ذوب آلیاژ ساز ها درآلومینیم

کنترل ترکیب

الیاژهای متعدد و متفاوت الومینیم هر یک به نوعی دارای ناخالصی های طبیعی هستند که در شمش های اولیه آنان موجود میباشد وعلاوه بر آن شارژ نا مناسب وعدم دقت در شارژ باعث بروز انواع نا خالصی ها در فلز مذاب میگردد.عناصر نا خالصی اغلب از حد حلالیت متجاوز هستند و به صورت فازهای فلزی وتر کیبات فلزی در قطعه ریخته شده ظاهرمی گردند .

ترکیبات بین فلزی همچنین تحت تا ثیر پدیده جدایش در مذاب حاصل میشوند که در عمل برای جلوگیری از این پدیده تنظیم شرایط ریخته گری و انجماد الزامی میگردد. بعضی از عناصر متشکله آلیاژ ماندد منیزیم ،برلیم ،سدیم و کلسیم در اثر حرارتهای محیط ذوب و وجود هوا اکسیده میگردند ودرصد اتلاف انان در مذاب افزایش می یابد،به خصوص اگر زمان نگاه داری مذاب در درجه حرارتهای بالا زیاد باشد از این رو ترکیب شیمیا یی الاژ تغییرات عمده خواهد داشت.از طرف دیگر عناصری مانند مس،آهن،کرم،نیکل،منگنز تمایل چندانی به اکسیده شدن ندارند ولی پدیده جدایش در حضور این عناصر با سهولت بیشتری انجام میگیرد،که برای جلو گیری از آن بهم زدن مذاب در طول ذوب و در زمان ریختن الزامی است(بدیهی است بهم زدن مذاب بایستی به گونه ای باشد تا اکسیده شدن مذاب را تشدید نکند).

در بسیاری موارد برای جلو گیری از اکسیداسیون مواد شارژ،آن ها را با فلاکس( Coveral Flux )پوشش می دهند.

در حالت کلی بایستی ترکیب دقیق مواد شارژ و درصد اتلافات کوره نسبت به هر یک از عناصر آلیاژی که به درجه حرارت ان نیز بستگی دارد،کاملا از طریق تجزیه وازمایش روشن گردد.در جدول 4 درصد تقریبی اتلافات عناصر مختلف بر حسب نوع شارژ و کوره مورد استفاده درج گردیده است.

 

 

 

 

 

 

برگشتی ها و قراضه های شمش های اولیه

جدول 4 درصد اتلاف عناصر مختلف در تحت شرایط نوع شارژ و کوره

کوره بوته ای	کوره شعله ای	کوره الکتریکی	کوره بوته ای	کوره شعله ای	کوره الکتریکی	عنصر
2-5/1 6-3 6-3 7-4 4-2 2-1 2-5/1 5/0 5/0 2-1 2-1 2-1	3-5/2 10-3 10-5 10-5 5-3 3-2 2-5/1 1-5/0 1-5/0 2-5/1 3-2 5/2-5/1	2-1 5-3 5-3 5-3 3-2 2-1 5/1-1 5/0 5/0 5/1-1 2-1 2-1	5/1-1 5/3-5/2 5/3-5/2 5/3-5/2 3-1 1-5/0 1-5/0 5/0 5/0 1-5/0 1-5/0 2-1	2-1 5-3 5-3 5-3 4-2 2-1 5/1-1 1-5/0 1-5/0 5/1-1 2-1 2-1	2/1-1 3-2 3-2 3-2 3-1 5/0 5/0 5/0 5/0 5/0 5/0 2-5/0	آلومینیم منیزیم برلیم سدیم روی منگنز قلع آهن نیکل سیلیسیم مس سرب

از جدول 4 نتیجه میگردد که علاوه بر نوع کوره اندازه قطعات وهم چنین چگونگی الاژ ان در میزان اتلافات مؤثر میباشد.در آزمایشات مؤلف در آلیاژ Al-Cu4-Mg1.5 که به صورت شمش و براده های ماشین شده انجام گرفت ، اثبات شده که میزان اتلاف ناشی از مراحل ذوب از 2% به 7% افزایش یافته است که قسمت اعظم این افزایش مربوط به اتلاف منیزیم والو مینیم بوده است.

آهن یکی از عناصری است که به سهولت از وسایل ذوب به الومینیم نفوظ میکند وبه همراه منگنز وکرم در صورت وجود،ترکیبات بین فلزی بسیار سخت تولید میکند وهمچنین همراه با مقادیر زیادی آلومینیم در ته بوته به صورت ته نشین (لجن)رسوب میکند. برای جلو گیری از این امر بایستی توجه داشت که هم واره رابطه زیر بر قرار باشد:

%Fe+3(%Cr)+2(%Mn)£1.9%

علاوه بر آن،اهن وسلیسیم به صورت a (Al-Fesi) و یا b باعث افزایش مقدار انقباض حجمی وانقباض پراکنده در سطح قطعه میگردند.

برای جلوگیری از تمام مراحل تر کیبی،بایستی الومینیم قبل از ریختن از نظر ترکیب شیمیا یی کنترل شود وچنان چه درصد یکی از عناصر زیاد تر از اندازه متعارف باشدبا افزودن آلومینیم خالص ویا آمیژان های مخصوص ترکیب ان را موازنه نمود.در آزمایشات کنترل ترکیبی معمولا مذاب را در یک قالب فلزی (کتابی)ریخته واز قسمت های مختلف ان نمونه برداری می کنند وهمچنین آزمایشات متا لو گرافی نیز می توانند در این امر از اهمیت خاصی بر خوردار باشند.حذف نا خالصی های فلزی بخصوص در مورد آلیاژ های ریخته گری و ذوب قراضه ها حایز اهمیت می باشد و همانگونه که در قسمت های این کتاب ذکر شده است عمده ترین آلیاژ های آلومینیم ، منیزیم، آهن ، سیلیسیم ، مس ، روی، منگنز ، کروم ، سرب ، تیتانیم ، زیرکنیم ، قلع ، سدیم و کلسیم می باشند که در عملیات ذوب برخی از آنها به کمک پدیده های شیمیایی و برخی بصورت عملیات فیزیکی حذف می شوند یا تقلیل می یابند .

امروزه موتورهای خودروها و سیستمهای جانبی آن به صورت یک قوای محرکه پیچیده دائماً در حال تغییر،تحول و بهینه شدن می باشد در این راستای این تغییرات روشهای تست و عیب یابی موتور خودروها در حال تغییر و تحول می باشد و همین امر باعث بوجود ابزارهای جدیدی برای عیب یابی دقیق و متناسب با تکنولوژی روز موتورهای احتراقی داخلی می باشد یکی از مهمترین این ابزارها

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه 1

سیستم جرقه پلاتینی 2

اتصالات مهم دستگاه اسکوپ 5

کلیدهای کنترلی دستگاه اسکوپ 6

تشریح الگوی ثانویه در سیستم جرقه پلاتینی 8

ناحیه آتش ثانویه 9

ناحیه میانی ثانویه 11

ناحیه دوال Dwellثانویه 12

ناحیه احتراق اولیه 14

ناحیه میانی اولیه 15

ناحیه دوال اولیه 16

کلیدهای عملیاتی و انتخاب حالت موج 18

 

مقدمه

امروزه موتورهای خودروها و سیستمهای جانبی آن به صورت یک قوای محرکه پیچیده دائماً در حال تغییر،تحول و بهینه شدن می باشد . در این راستای این تغییرات روشهای تست و عیب یابی موتور خودروها در حال تغییر و تحول می باشد و همین امر باعث بوجود ابزارهای جدیدی برای عیب یابی دقیق و متناسب با تکنولوژی روز موتورهای احتراقی داخلی می باشد . یکی از مهمترین این ابزارها دستگاه اسیلوسکوپ مخصوص خودرو (Automotive Lab Scope) می باشد .

اسکوپ تعمیرگاهی که عموماُ ((اسکوپ )) نامیده می شود در واقع یک ولتمتر عینی (Visual Voltmeter) می باشد ولی برخلاف ولتمترها که عقربه آنها به کندی حرکت می کند و مقدار ولتاژ را نشان می دهد اسکوپ مقادیر لحظه ای ولتاژ را روی لامپ تصویر به صورت منحنی گرافیکی نشان می دهد که به این منحنی الگو می گویند .

به عبارت دیگر اسکوپ وسیله ای است که تغییرات ولتاژ را بر حسب زمان نشان می دهد که محور افقی X آن جهت نمایش حرکت شفت دلکو بر حسب درجه یا درصد و یا نمایش زمان واقعی که بر حسب میلی ثانیه است ، می باشد .

برای این منظور به ترتیب به موارد زیر خواهیم پرداخت :

1- مرور مجدد بر سیستمهای جرقه و احتراق

2- عملکرد دستگاه اسکوپ

1- سیستم جرقه خودرو

قبل از پرداختن به روشهای استفاده از دستگاه اسکوپ ابتدا سیستم جرقه خودرو را مورد مطالعه قرار می دهیم .

سیستم جرقه پلاتینی

وظیفه سیستم جرقه ، احتراق مخلوط سوخت و هوا در سیلندر (محفظه احتراق) در زمان مناسب و در کلیه سرعتها و تحت شرایط مختلف بار (نیروی محرکه ) می باشد .

سیستمهای جرقه دارای دو مدار جداگانه بنام مدار اولیه و مدار ثانویه می باشند مدار اولیه (Primar) همان مدار ولتاژ پائین است . در این مدار جریان عبوری در کلیه اجزاء دارای ولتاژی تقریباً در حد ولتاژ باطری می باشند .

اجزاء این مدار عبارتند از :

1- باطری : تامین کننده انرژی راه اندازی موتور (Start)

2- سوئیچ : قطع و وصل کننده جریان به سیسستم جرقه

3- مقاومت بالاست (Ballast Resistor): کنترل جریان کویل . این مقاومت باعث کاهش ولتاژ کویل در سرعت پائین و افزایش آن در سرعتهای بالا می باشد (زمانی که نیاز به ولتاژ بالاتر می باشد ) .

4- مسیر مستقیم (BY Pass) : این مسیر فقط در زمان استارت استفاده می شود و باعث اتصال مستقیم کویل به باطری و ایجاد ولتاژ حداکثر در آن ، در زمان استارت می شود (حذف مقاومت بالاست ) .

5- سیسم پیچ اولیه کویل : در زمان که سوئیچ و دهنه پلاتین باز و بسته باشند ، جریان سیم پیچ بر قرار شده و باعث تبدیل انرژی الکترکی به میدان مغناطیسی قوی در هسته کویل می شود .

6- دهنه پلاتین : با چرخش شفت دلکو دهنه پلاتین باز و بسته شده به طوری که در زمان بسته شدن دهنه پلاتین ،جریان در سیم پیچ اولیه کویل برقرار می شود و باعث بوجود آمدن میدان مغناطیسی قوی در هسته کویل می گیردد . حال درست در لحظه باز شدن دهنه پلاتین جریان اولیه و متناظرآن میدان مغناطیسی به صورت ناگهانی قطع می گردد .این کاهش ناگهانی میدان مغناطیسی باعث بوجود آمدن ولتاژ بالایی (حدود 18000 ولت ) در دو سر سیم پیچ ثانویه می گردد .

7- فیوز دلکو (Condenser) : فیوز دلکو باعث کاهش جرقه در دهنه پلاتین و کمک به کاهش سریع میدان مغناطیسی در زمان باز شدن دهنه پلاتین و همچنین انتقال کامل انرژی کویل به ثانویه می گردد .

- مدار ثانویه که مدار ولتاژ بالا نیز نامیده می شود بر حسب نوع جرقه ولتاژهایی تا 35kv نیز ایجاد می کند . برای عملکرد صحیح بخش ثانویه عملکرد هر کدام از اجزاء زیر بسیار مهم می باشند.

8- سیم پیچ ثانویه کویل : ولتاژ زیاد در این قسمت از کویل ایجاد می شود که در واقع نتیجه کاهش سریع میدان مغناطیسی در هسته ، از بین هزاران دور سیم پیچ ثانویه که دور هسته پیچیده است ، می باشد . این ولتاژ در قسمت برجک کویل در دسترس است .

9- چکش برق و در دلکو : موج ولتاژ بالا از برجک کویل توسط وایر مرکزی به ترمینال وسط در دلکو انتقال می یابد . این موج در هر لحظه توسط چکش برق و با چرخش میل دلکو به ترمینالهای خروجی در دلکو انتقال داده می شود .

10- وایر شمعها : وایرها اتصال ترمینال خروجی دردلکو با شمعها را به ترتیب احتراق برقرار می کند .

11- شمعها : دهنه شمعها دارای فاصله از پیش تعیین شده و استاندارد می باشند و در محفظه احتراق قرار دارند و در هر لحظه که موج ولتاژ بالا توسط دلکو به ان می رسد ، جرقه تشکیل می شود . در صورتی که در این لحظه مخلوط مناسب سوخت و هوا در سیلندر وجود داشته باشد احتراق صورت می گیرد .

2- صفحه اسکوپ

یک اسکوپ اصولاً شکل موج گرافیکی ولتاژ را بر حسب زمان نشان می دهد. محور عمودی در این صفحه میزان ولتاژ و محور افقی ،زمان را نشان می دهد. (البته حرکت محور افقی متناسب با سرعت موتور و همزمان با رجقه می باشد ).

در واقع حرکت افقی الگو متناسب با زمان در یک سیکل موتور می باشد . الگوها به طور همزمان با جرقه از سمت چپ به راست حرکت می کنند .

عمل همزمانی با استفاده از اتصال پروب القایی متصل به وایر شمع شماره یک انجام می شود .

اتصالات مهم دستگاه اسکوپ

دستگاه اسکوپ قادر است امواج الکتریکی را به تصاویر گرافیکی روی صفحه نمایش خود تبدیل کند . این عمل با اتصال گیره های اولیه و ثانویه به سیستم جرقه انجام می شود . برای اتصال شدن اسکوپ به خودرو اتصالات زیر را برقرار کنید .

1- پروپ القایی را به وایر شمع شماره یک متصل کنید .

2- گیره بدنه را به ترمینال منفی باطری وصل کنید .

3- گیره اولیه (سبز رنگ ) را به ترمینال منفی کویل وصل کنید .

4- پروب ثانویه را به وایر مرکزی کویل به دلکو متصل نمائید .

کلیدهای کنترلی دستگاه اسکوپ

با استفاده از کلیدهای دستگاه اسکوپ می توان نحوه نمایش الگوها، ارتفاع الگوها ، انتخاب الگوهای اولیه و ثانویه و انتخاب محور افقی را کنترل نمود . این کلیدها عبارتند از :

1- انتخاب نوع نمایش الگوها

این کلیدها چگونگی نمایش الگوها را روی صفحه اسکوپ تعیین می کنند (سه کلید بالا و سمت راست صفحه اسکوپ)

2- انتخاب ورودی نمایش

این کلید برای انتخاب نمایش الگوهای مدار اولیه و یا ثانویه بکار می رود .

3-انتخاب ارتفاع الگو

این کلید برای انتخاب دره بندی سمت راست و یا سمت چپ صفحه نمایش بکار می رود . همچنین ارتفاع الگو را هم در حالت اولیه و هم در حالت ثانویه تنظیم می کند .

توصیح : در حالت ثانویه درجه بندی 25kv و یا 50 kv ودر حالت اولیه درجه بندی 25v و یا 500v انتخاب می گردند .

4- شدت نور

این ولوم شدت نور صفحه نمایش را تغییر می دهد .

5- Vertical Control

برای بالا و پائین بردن الگو روی صفحه نمایش بکار میرود .

6- Horizental Control

برای چپ و راست بردن الگو روی صفحه نمایش بکار می رود .

7- Pattern Length

برای تنظیم طول الگو به منظور قرائت دقیق دوال روی صفحه نمایش بکار می رود .

8- Pattern Shift

این کلید مکان باز و بسته بودن پلاتین را روی صفحه اسکوپ جابجا می کند .

3- الگوهای اسکوپ

تشریح الگوی ثانویه در سیستم جرقه پلاتینی

الگوی ثانویه برای بررسی موارد زیر بکار می روند :

1- ولتاژ آتش

2- ولتاژ جرقه (احتراق )و مدت زمان جرقه

3- نوسانات کوئل و خازن (فیوز دلکو)

4- شرایط و نحوه عملکرد کنتاکتهای پلاتین

5- مقدار زاویه دوال (Dwell) و دقت لحظه جرقه (CTC) (لقی دلکو )

6- مقدار مقاومت مدار ثانویه

 

الگوی اولیه را می توان به سه بخش زیر تقسیم نمود :

1- ناحیه آتش (زطمان برقراری قوس الکتریکی)

2- ناحیه میانی

3- ناحیه بسته بودن پلاتین (DWell)

در اینجا به توضیح سه ناحیه بالا می پردازیم .

1- ناحیه آتش ثانویه

ناحیه آتش شامل خط آتش و خط جرقه می باشد خط آتش یک خط عمودی است که نشان دهنده مقدار ولتاژ موجود در سر شمع و فاصله هوایی چکش برق با ترمینالهای در دلکو می باشد . خط جرقه به صورت افقی است و نشان دهنده مقدار ولتاژ موجود در سر شمع و فاصله هوایی چکش برق با ترمینالهای در دلکو می باشد . خط جرقه به صورت افقی است ونشان دهنده ولتاژ لازم برای برقرار ماندن جرقه در سر شمع می باشد .این عمل باعث می شود که میدان مغناطیسی در کویل تبدیل به یک میدان الکتریکی با ولتاژ بسیار بالا گردد .(باز شدن دهانه پلاتین باعث تولید جرقه در دهانه شمع می گردد).

در نتیجه خط عمودی از A,B روی اسکوپ بوجود می آید بلندی خط AB نشان دهنده مقدار ولتاژ لازم برای تشکیل جرقه در دهانه شمع و فاصله هوایی چکش برق با ترمینال های در دلکو میباشد و بلندی این ولتاژ بستگی به اندازه فیلر دهانه شمع فاصله بین چکش برق با در دلکو و مقدار مقاومت مدار ثانویه دارد . همچنین نوع سوخت مصرفی در مقدار این ولتاژ و صاف بودن خطوط تاثیر مستقیم میگذارد . به این ولتاژ ، ولتاژ آتش یا ولتاژ یونیزه کننده گفته می شود .

ولتاژ آتش باعث شروع قوس الکتریکی در سر شمع و وینیزه کردن فاصله هوایی بین جوشنهای شمع می شود و پس از برقراری قوس الکتریکی ، کاهش می یابد تا به نقطه C برسد . در این لحظه قوس الکتریکی همچنان ادامه دارد و ولتاژ سر شمع تقریباً ثابت می ماند تا نقطه D که قوس الکتریکی پایان می یابد .

دردنیای پیشرفته و صنعتی شده امروز، عدم تحرک را می توان هدیه تمدن نوین بشمار آورد نتیجه این بی تحرکی تنبل شدن عضلات و گرفتگی آنها و خشک شدن مفاصل است و پنداری جسم انسان از اجزاء سازنده خویش جدا شده و اجزاء با یکدیگر بیگانه هستند اینگونه جدایی منجر به پیدایش تنش، ترس، نگرانی و فشارهای عصبی می شود که در نهایت امراض گوناگون جسمی و روانی را بوجود می آو

مقدمه

دردنیای پیشرفته و صنعتی شده امروز، عدم تحرک را می توان هدیه تمدن نوین بشمار آورد. نتیجه این بی تحرکی تنبل شدن عضلات و گرفتگی آنها و خشک شدن مفاصل است. و پنداری جسم انسان از اجزاء سازنده خویش جدا شده و اجزاء با یکدیگر بیگانه هستند. اینگونه جدایی منجر به پیدایش تنش، ترس، نگرانی و فشارهای عصبی می شود که در نهایت امراض گوناگون جسمی و روانی را بوجود می آورد.

تمرین های کششی می تواند بری همگان، زمینه ای را بسازند که بدن از این جدایی و امراض دور بماند. این تمرین ها عضلات و مفاصل را شاداب و متحرک نگهداشته، هم آهنگی بهینه ای را بین تحرک و تنفس پدید می آورند.

هدف از اجرای تمرین های کششی فقط این نیست که بدن برای انوا ورزش های دیگر آمادگی پیدا کند. یک هدف مهم این است که انسان جسم خویش را بشناسد. به نیازهایش توجه نماید، جریان انرژی را در بدن لمس کند، تنش و تنش زدایی از بدن را فرا گیرد. روش های آرام سازی بدن را با تمرکز فراوان در اجرای تمرین ها دریابد و در نهایت صبور بدن و با قاعده زندگی کردن را بیاموزد، خوب تنفس کند و تغذیه ای متناسب داشته باشد.

تمرین های کششی عملی با قاعده هستند و برای اجرای آنها همیشه وقت هست. در منزل، در دفتر، در کنار تلویزیون و هرجایی که انسان باشد. هر آینه انسان به انجام این تمرین ها عادت کرد و از نظام و روش تنش زدایی جسم خویش آگاهی یافت. آنگاه رفته رفته آرامش روحی دایمی خواهد داشت و با منطق و ملایمت با درخواست ها و آنچه که در اطرافش می گذرند و گفته و پیدا می شوند برخورد می کند.

تمرین های کششی، هر آینه درست و با تمرکز بسیار انجام شوند، بدن را با برنامه ای بهینه برای تمرین ها و حرکات ورزشی بدون اینکه خطری پیش آید، آماده میسازند. امروزه میلیون ها انسان در دنیا، خوبی های تحرک بدنی را دریافته اند. اکثراً مشاهده می کنیم که مردم پیاده روی می کنند، می دوند، تنیس بازی می کنند و یا دوچرخه سواری و شنا را انتخاب می نمایند. اینان دنبال چه هستند؟ این شناخت ازکجا سرچشمه می گیرد؟

ما در پی این هستیم که دریابیم، انسانی که که فعالیت بدنی دارد زندگی را احساس می کند. این افراد در برابر وقایع روزانه زندگی تحمل بیشتری دارند و مقاومت آنان در برابر امراض بیشتر است و دارای اندامی متناسب هستند. اینان بیشتر استقلال اندیشه و کمتر حالات افسردگی دارند و حتی در سنین بالای زندگی قادر به انجام کارهای تازه و مسئولیتها و تعهدهای جدید هستند.

پژوهش های پزشکی در سالهای اخیر نشان داده اند و در آن شکی دیگر وجود ندارد که بخش عمده بیماری ها در پیوند مستقیم و ناگسستنی با عدم تحرک جسمی قرار دارد. آگاهی از نکته بالا و مرتبط کردن آنها با دانش حفظ سلامت، موجب دگرگونی در نحوه زندگی انسان میشود. هر آینه به جمله فوق اعتقاد داریم و سلامت خود را هم دوست داریم، یعنی هر آینه یک انسان متعادل و منطقی هستیم، نمی توانیم منکر این امر باشیم که بدن انسان بایستی تحرک، نرمش و ورزش را در برنامه های روزانة خود داشته باشد.

توجه و دقت به تحرک بدنی یک مد تازه نیست که برای مدتی کوتاه، نظر برخی را بخود معطوف سازد. ما فهمیده ایم که فعالیت تنها وسیله مبارزه با عدم تحرک است که انجام آن منوط به یک ماه و یک سال نمی شود، بلکه در تمام مدت زندگی انسان تداوم دارد. اجداد ما مسایل عدم تحرک را نمی شناختند. آنان بایستی به کارهای سخت و دشوار دست می زدند تا بتوانند زندگی کنند و بدین سبب قوی و سلامت بودند. آنان با تحرک بدنی در فضاهای باز و ناآلوده کارهایی مانند کشاورزی، شکار، میوه چینی، درختکاری و غیره را به عنوان فعالیت روزانه انجام می دادند. لیکن با پیدایش انقلاب صنعتی، ماشین کار انسان را بعهده گرفت و سپس فعالیت انسان کاهش پیدا کرد که در نتیجه قوایش و احساسش به حرت های طبیعی تحلیل رفتند. بگذارید گذرا به تاریخ نفوذ ماشین در زندگی انسان اشاره ای داشته باشیم. ماشین ها زندگی انسان را آسان ساختند، ولی همراه با خود مسایل بیشماری را هدیه آوردند. بجای راه رفتن، اتومبیل سواری را آموختیم، بجای پله استفاده از آسانسور را یاد گرفتیم و در حالیکه اجداد ما اکثر کارهای خویش را در حرکت و فعالیت انجام می دادند ما تقریباً همه فعالیت هایمان در حالت نشسته صورت گرفته و می گیرند.

بدون اینکه عضلات خویش را در فعالیت های روزانه بکار بگیریم، جسم ما به خازنی که ذخیره کننده تنش های روزانه است تبدیل گردید و بدون انجام حرکت های طبیعی، عضلات ما ضعیف شدند.

ما تدریجاً طبیعی روح و روان را، که منابع انرژی جسم ما هستند، با خویشتن خویش از دست می دادیم. خوشبختانه انسان خطر را دریافت و زمان متحول شد. در سده 1970 میلادی یک آگاهی منتقدانه برای بررسی نیاز افراد به داشتن زندگی سالم در انسان پدیدار شد و دریافت که سلامت قابل هدایت است.

ما امروز دیگر به این اکتفا نمی کنیم که در جایی بنشینیم. حرکت داریم و شادی آفرینی زندگی فعال و سالم را دریافته ایم. ما در هر سنی می توانیم یک موجود سالم و ارزشمند باشیم. حال تمرین های کششی با آنچه که گفته شد چه ربطی دارند؟

این تمرین ها زنجیز ارتباطی بین زندگی ناسالم و زندگی سالم یک انسان هستند. آنها عضلات را نرم و آماده می سازند و کمک می کنند که انسان از حالت استراحت بدنی، جسم و روان را به تحرکات انرژی گیر وادارد، بدون اینکه فشاری ناراحت کننده بوجود اید. بسیار عالی و مهم است اگر کسی به ورزش هایی مانند دو، دوچرخه سواری، تنیس، پیاده روی، شنا و امثالهم مبادرت می ورزد، زیرا اینگونه ورزش ها در یک برنامه معین که موجب حرکات هوازی ( Aerobic) می شوند، تضمین کننده سلامت بدن هستند (بدیهی است که افرادی که مریض هستند یا ناراحتی و نارسایی هایی دارند، باید این ورزش ها با مشورت پزشک معالج صورت بگیرند).

اجرای تمرین های کششی، پیش و پس از ورزش های هوازی انسان را متحرک و بدن را از صدمات ورزشی مصون نگه می دارند( مانند درهایی که در اثر کش آمدن عضلات پدید می آیند، صدمه پاشنه آشیل، درد های شانه ها و آرنج و کشش عضلات دست بویژه در تنیس و امثال آنها). نمونه ای را برای روشن شدن مطلب خدمت شما عرض کنم. هر آینه کسی ورزش دو را برای حفظ سلامت خویش انتخاب نموده است، بایستی سه الی چهار روز در هفته نخست حدود 10 دقیقه نرمش های کششی را انجام دهد و سپس دو را آغاز کند. بهترین و بهینه ترین شرایط را کسی دارد که پس از این ده دقیقه، 8/2 کیلومتر ( یعنی 7 دور میدان فوتبال که محیط آن 400 متر باشد) را در مدت 12 الی 15 دقیقه بدود. پس از ورزش دو بایستی حدود 3 الی 5 دقیقه راه برود و یکباره نایستند، آنگاه حدود 20 دقیقه نرمش های کشی را مجدداً در فرم های تکمیلی و در صورت امکان با کشش بیشتر انجام دهد. دقت بفرمائید که کشش اول بدن را برای ورزش و پیش گیری از آسیب های عضلانی و استخوانی و مفصلی در حین ورزش آماده می سازد، ورزش پس از آن موجب تقویت جسم و روح و روان شما می گردد و کشش ثانویه باعث می شود که بدن در روز بعد حالت کوفتگی و خستگی نداشته باشد، زیرا تنش زدایی عضلات صورت می گیرد و آنها عادت می کنند که در شرایط لازم مقاومت کافی را نشان بدهند. انجام تمرین های کششی آسان است. لیکن اجرای اشتباه آنها بجای فایده، زیان آور خواهد بود.

تمرین های کششی باید بدون احساس درد انجام شوند و نیازی به این امر نیست که شما توان خود را با این تمرین ها روزانه بالا ببرید. به اینگونه تمرین ها نباید به عنوان مسابقه و رقابت نگاه کنید. اینها حرکاتی هستند که به ساختار عضلانی فرد مربوط می شوند ودر نتیجه شدت کشش در افراد متفاوت می باشد.

تمرین ها را باید در پیوند با بدن خودتان بنگرید و توجه فرمائید که هم انجام روزانه آنها و هم اجران آنها در حالتی متمرکز و آرام و با آرامش بسیار مدنظر باشند. هدف همانطور که گفته شد این است که تنش های عضلانی را کاهش دهیم، تا بدن آزادی حرکت بهتری را بدست آورد.

توجهی کوتاه به گربه سانان این پدیده را به راحتی بما میآموزد. گربه چه زیبا عضلات خود را کش می آورد و آنها را برای مدتی نگه می دارد، بدون اینکه زمان خاصی را برای اینکار انتخاب کرده باشد و با چه آرامشی اینکار را انجام می دهد.

کشش یا تنش پیوندی ندارد. کشش در حالت صلح آمیز بدن انجام می شود، کشش تنش زدا می باشد. قدرت کشش با عضلات شخص در ارتباط مستقیم است. کشش به انسان این آزادی را می بخشد که در حالت انجام آنها خودش باشد و از این خودش بودن لذت ببرد.

 

1-2) کشش در چه اوقات؟

شما تمرین های کششی را در هر زمان و هر جا که مایل باشید می توانید انجام دهید. بهترین زمان ها برای اجرای آنها به ترتیب اولویت عبارتند از:

-صبح ها پیش از صرف صبحانه، توصیه می شود که به مجرد بیدار شدن تمرین ها انجام شوند.

- پس از نشستن و یا ایستادن های طولانی و مشاهده برنامه های تلویزیونی.

- درزمانی که احساس خشکی عضلات و استخوان ها را دارید ( در اصطلاح از کرخ بودن، خشک بودن، صحبت می کنند).

- پس از کار زیاد برای آرامش بخشیدن به عضلات و اعصاب.

- پیش و پس از حمام کردن، بویژه افرادی که از وان استفاه می کنند.

2-2) چرا تمرین های کششی؟

زیرا تمرین های کششی در نهایت تنش های فکری را از بین می برند و انسان را برای اندیشیدن بهتر و عمیق تر در تعهدات و کارهای روزانه آماده می سازند. به این سبب اکیداً توصیه می شود که تمرین های کششی را بخشی از برنامه روزانه خود بدانید و به آنها به عنوان عملی در اوقات فراغت نگاه نکنید. مجدداً یادآور می شویم که تمرین های کششی لازم، لیکن برای دست یابی به شرایط بهینه سلامت کافی نیستند. انسان باید ورزشی را در کنار تمرین انتخاب کند. بویژه برای افرادی که سن آنان از 30 سال گذشته است. این امر اجتناب ناپذیر است.

شما باید شمار ضربان قلب خویش را در حین ورزش بالا ببرید تا میزان مصرف اکسیژن بدن افزایش یابد. جدول زیر برای افرادی که نارسایی های جسمی و روانی ندارند و به مرضی مبتلا نیستند توصیه می شود، که در هفته حداقل سه و حداکثر پنج روز انجام شوند:

نرمش های کششی با فشاری بسیار آرام	ورزش	نرمش های کششی با فشار بیشتر از اول (درصورت امکان)
حدود 10 دقیقه با آرامش کامل و آزاد کردن عضلات در بین نرمش ها تمرکز کامل و پرهیز از فکر کردن به مسایل و مشکلات	دو: 4/2 کیلومتر در 12 الی 14 دقیقه شنا: 1000 متر در 20 الی 22 دقیقه دوچرخه سورای: 6 کیلومتردر 50 الی 55 دقیقه دودرجا: 15 الی 20 دقیقه	حدود 20 دقیقه

 

لطفاً نگاهی به جمع دقایق بالا بیفکنید! شما حداکثر پس از احراز شرایط بهینه، 45 دقیقه وقت نیاز دارید، هر آینه ورزش دو را انتخاب کنید. حال از خویش بپرسید که آیا قادر نیستید در هفته سه بار این 45 دقیقه را در برنامه روزانه خود بگذارید تا جسم و روحی سالم داشته باشید، از این مطلب به آن مطلب نروید، وقت گرانبهای خویش را در آزمایشگاه تلف نکنید و دایم در تشویش، نگرانی و شرایط عصبی بسر نبرید؟

بهر تقدیر تمرین های کششی خود به تنهایی نیز عامل موثری در حفظ سلامت و بالا بردن توان جسمی و روحی و آدمی هستند. شما با انجام کشش های مرتب و روزانه اثرات زیر را قطعاً در می یابید:

- خستگی های عضلانی کاهش می یابند و بدن تنش کمتری را احساس می کند.

- هم آهنگی عضلات با یکدیگر افزایش می یابد، بنحوی که هر عضله حرکتی راحت تر و آرامتر پیدا می کند.

- امکان حرکات بیشتری برای بدن فراهم می شود،

- آسیب های جسمی را کاهش می دهد. یک عضله ای که به تمرین های کششی عادت کرده است، فشارهای وارده را خیلی بهتر از عضله ای تحمل می کند که اینگونه تمرین ها را انجام نداده است.

- انجام ورزش برای انسانها آسانتر می شود و بدن انجام ورزش را هم بهتر می پذیرد و هم اینکه بدون صدمه و آسیب به عضله و مفصل و استخوان انجام می دهد. به زبان ساده می شود گفت: نرمشهای کششی جهتی هستند که به عضله نشان می دهند که بایستی برای طی مسیری سلامت بخش خود را آماده نماید.

- آمادگی جسمی افزایش می یابد. آنگاه که انسان بخشی از بدن خویش را کش می دهد، در عمل با آنها تماس برقرار می کند. انسان فرا می گیرد بدن خویش را بشناسد و از همین لحظه با شناسایی، آمادگی و آگاهی و هم آهنگی شخص با بدنش آغاز می گردد.

- مغز با آرامشی ویژه کنترل بدن را انجام می دهد و بجای اینکه با تکیه به خود خواهی کری صورت پذیرد، مغز با اندیشیدن منطقی به بدن انسان خود اتکایی و استقلال می بخشد.

- فشار خون بدن تنظیم می شود.

- سوخت و ساز بدن (متابولیسم) بهتر می شود و نهایتاً تغذیه نیز بهبود می یابد.

3- چگونه نرمش ها و تمرین های کششی را انجام دهیم؟

فراگرفتن کشش آسان است، لیکن روش آن می تواند درست یا اشتباه باشد، روش درست به کششی گفته می شود که در آرامش و بطور پیوسته صورت گیرد و در زمان کشش توجه فرد کاملاً به عضلاتی باشد که مورد کشش قرار می گیرند. روش اشتباه اینست که با پریدن به بالا و پایین ( که متأسفانه بسیاری این کار را انجام می دهند)، یا جهش و یا با سرعت عضلات را تحت کشش و فشار قرار دهیم که نهایتاً آسیب دیده و درد احساس می شود. شاید در افراد پایین تر از سی سال این دردها بروز نکند، لیکن عضلات آسیب دیده و سپس در سنین بالا اثر آسیب ها معلوم می شود. در افراد بالاتر از 30 سال هرگونه اشتباه در نرمش های باعث صدمه دیدن عضلات، مفاصله و استخوان ها شده و چه بسا که بخاطر عدم توجه به روش و فرآیند و نتیجه تمرین های کششی، شخص برای همیشه از هرگونه ورزش و نرمش معاف شود.

دقت داشته باشید که تمرین های کششی را به همان ترتیب و شکلی که گفته می شود انجام بدهید، زیرا در این تمرین ها، قدرت فشاری که به عضلات و مفاصل وارد می شود محاسبه شده است.

به شکل زیر نگاه کنید. در حالیکه انسان با وزن معمولی در حالت ایستاده حدود 80 کیلو پوند فشار به ستون فقرات خویش وارد می کند، این فشار با خم شدن افزایش می یابد و در زوایه نود درجه به 280 کیلو پوند می رسد، که برابر 2800 نیوتن است.

توجه داشته باشید که با این فشارهای سنگین هر آینه تمرین یا حرکتی را اشتباه انجام دهید، چه خطراتی ستون فقرات را تهدید می کنند.

در کارهای روزانه نیز چنین است، نشستن، برداشتن چیزی، حمل کردن و غیره، همه بایستی با روشی انجام شوند که آسیبی به عضلات، مفاصل و مهره ها وارد نیاید.

روش های سنتی نرمش ها و تمرین ها متأسفانه هنوز هم توسط بسیاری از مربیان ورزشی بدن توجه به سن افراد و بدون دقت به چگونگی آماده بودن بدن آنان، اجرا می شوند بسیار خطرناک هستند. توجه داشته باشید که موضوع بحث ما ورزش های قهرمانی نیستند. در اینگونه افراد مربی با شناخت کافی، بدنسازی را آغاز و سپس حرکت های جهشی را که برای هر ورزش متفاوت هستند یا وجه تشابه دارند به آنان می آموزد.

بحث ما ورزش همگانی است که هر چند زمینه ای برای ورزش قهرمانی می تواند باشد، لیکن بطور خاص طرف صحبت ما در نرمش ها و تمرین های کششی افراد بالای 30 سال هستند. هر چند که این نرمش ها را به قهرمانان و مربیان نه تنها توصیه می کنیم بلکه اکیداً اجرای آنها را برای حفظ سلامت و عضلات، مفاصل و استخوان ها خواستار هستیم.

به نکته ای که در مسابقات قهرمانی و یا تمرین های مربوط به آنها می بینیم توجه بفرمائید. غالباً ورزشکاران پس از مسابقه یا تمرین کشتی، فوتبال و امثالهم، دوش گرفته و محل مسابقه یا تمرین را ترک می کنند. این امر کاملاً اشتباه است. در علم نوین ورزش برای سلامت یا قهرمانی، این امر مشخص شده است که ورزشکاران باید چند دقیقه پس از پایان تمرین یا مسابقه و چند دقیقه پس از استحمام و پیش از پوشیدن لباس حتماً تمرین های کششی مختص آن ورزش را انجام بدهند.

هر آینه فردی بطور منظم و درست تمرین های کششی را انجام دهد، متوجه خواهد شد که حرکاتش آسانتر و آرامتر خواهند شد. بدیهی است مدتی لازم است تا عضلات یا گروهی از عضلات با نرمش های کششی نرم و انعطاف پذیر شوند، لیکن این مدت طولانی نیست، وقتی انسان با اجرای نرمش ها آرامش خاصی بدست می آورد.

1-3) کشش مقدماتی

اگر نرمش ها و تمرین های کششی را آغاز کردید، 10 تا 30 ثانیه در حالت کشش نرم و آرام باقی بمانید و از انجام حرکت های فنرگونه اکیداً پرهیز نمائید. سپس کشش را کمی بیشتر کنید تا فشار بسیار کمی را احساس نمائید و اینکار را با آرامش اجرا کنید. هرگاه احساس کردید که فشار کشش موجب درد می شود، بلافاصله فشار را کاهش دهید. دقت داشته باشید که تأکید ما همواره بر این است : نرمش ها و تمرین های کششی در هر شرایطی که بدن انسان وجود دارد، نباید دردآور باشند.

کشش مقدماتی یا کشش آرام موجب نرمی عضلات شده و بافت های عضلات را برای کشش های پیشرفته آماده می سازند.

2-3) کشش پیشرفته

پس از انجام احساس کردید بدن شما به آسانی کشش های مقدماتی را می پذیرد و انجام می دهد، آنگاه کشش پیشرفته را در برنامه نرمش خویش قرار دهید. در اینجا نیز از حرکت های فنرگونه و جهش امثالهم باید پرهیز شود. فشار کشش را تدریجاً افزایش داده و در حالت بدون درد، بدن را در حالتی که وضعیت و فرم نرمش است 10 تا 30 ثانیه نگهدارید. کشش پیشرفته عضلات را شاداب، مقاوم و متحرک تر خواهد ساخت.

3-3) تنفس

در طول اجرای نرمش ها و تمرین های کششی باید آرام، یکنواخت و کنترل شده تنفس کنید. هر آینه بطرف جلو خم می شویم تا یک حرکت را اجرا کنید، در حین حرکت به جلو بازدم را داشته باشید و همواره دم و بازدم را با آرامش و یکنواخت انجام دهید.

هیچگاه نفس را حبس نکنید و از تنفس های تند دوری نمائید. نرمش ها و تمرین های کششی بایستی با دم و بازدم آرامی همراه باشند تا بر روی بدن اثری بهینه بگذارند. هر آینه در انجام یک نرمش تنفس عادی ندارید، بطور یقین آرامش نداشته و باید از افکار دیگر بیرون آمده و با اعصابی آرام توجه خود را به کشش عضلات معطوف کنید. تنفس غیر عادی می تواند بدلیل کشش زیاد یا غلط هم باشد. در این حالت فشار کشش را کم کرده و روش را نیز تصحیح نمائید.

4-3) واکنش در برابر کشش

عضلات انسان توسط مکانیسم واکنش در برابر کشش حفاظت می شوند. هرگاه به شما تارهای عضلاتی را شدیداً به کشش در می آورید ( با حرکت های فنر گونه و جهشی و یا اعمال فشار زیاد در حین کشش) یک واکنش عصبی پدید می آید که به عضلات شما علامت می دهد تا به انقباض درآیند. این واکنش از آسیب دیدگی عضلات جلوگیری می کند.

بنابراین اگر ادامه کشش زیاد باشد، شما عضله ای را که می خواهید بکشید، عملاً منقبض می کنید. این کار در اختیار شما نیست و عضله بطور خودکار و به فرمان عصب این چنین واکنشی را صورت می دهد.

نمونه بارز این حرکت را شما در واکنش ناخواسته عضلات خویش احساس می کنید، وقتی که ناآگاهانه با شیئی داغی تماس حاصل می کنید. پیش از آنکه شما فکر کنید، بدن شما از شیئی داغ دور شده است.

گسترش دامنه کشش هر آینه بیشتر از مرز تحمل عضله باشد ( و یا اجرای حرکات فنری و جهشی)، فشاری اضافی روی عضلات وارد می کند و موجب فعال شدن واکنش در برابر کشش می شود. در این صورت در اثر ترک های مویی در بافت های عضلانی، آسیب دیدگی های فیزیکی پدید می آیند. اینگونه گسترشهای بیهوده دامنه کشش سبب پیدایش خراش یا جراحت بافت در عضلات می شوند که در نهایت آنها حالت کش سانی خود را از دست داده و سخت و درد آورد می شوند. بدیهی است که شما دیگر علاقه خود را به تمرین های کششی روزانه و منظم از دست می دهید و رفته رفته این درد یا دردها را به حساب تمرین ها می گذارید و فراموش می کنید که عامل اصلی پیدایش این دردها خودتان بوده اید.

حرکت و جنبش از ویژگیهای حیات انسان و دارای انگیزه و ریشه ای در سرشت او وعاملی برای رشد و سلامت و نشاط اوست انسان نیازمند به حرکت و ناگزیر از حرکت است ، منع انسان از حرکت نه تنهای موجب توقف رشد بلکه سبب افسردگی ، بروز رفتار ناهنجار و از دست رفتن شور و نشاط زندگی وی می گردد نیاز انسان به حرکت و فعالیت در طول حیات تاریخی او همواره با کسب تجارب و کش

حرکت و جنبش از ویژگیهای حیات انسان و دارای انگیزه و ریشه ای در سرشت او وعاملی برای رشد و سلامت و نشاط اوست. انسان نیازمند به حرکت و ناگزیر از حرکت است ، منع انسان از حرکت نه تنهای موجب توقف رشد بلکه سبب افسردگی ، بروز رفتار ناهنجار و از دست رفتن شور و نشاط زندگی وی می گردد . نیاز انسان به حرکت و فعالیت در طول حیات تاریخی او همواره با کسب تجارب و کشف روشهای جدید برای رفع آن همراه بوده است . تربیت بدنی و ورزش در طول تاریخ زندگی انسان به شیوه های گوناگونی متجلی شده است . ورزشهای امروزی صور مختلفی از فعالیتهای جسمی و تربیت بدنی است که چهارچوب نظام تعلیم و تربیت هر جامعه و همراه با ارزشهای فردی و اجتماعی آن موجبات پرورش فکری و جسمی کودکان و جوانان را فراهم می کند .

تربیت بدنی و ورزش جزء لاینفک تعلیم و تربیت و وسیله ای برای رسیدن به سلامت جسمی و روحی نسل جوان است . نباید چنین تصور شود که تربیت بدنی امری بی ارزش و تفننی است ، و صرفاً وسیله ای است که موجبات سرگرمی و مشغولیت کودکان و جوانان را فراهم می سازد ، برعکس باید آن را جزء مهمی از فعالیتهای زندگی به شمار آورد مفاهیمی مانند تندرستی بهداشت رشد فردی و اجتماعی وسلامت روحی ارتباط نزدیکی با تربیت بدنی و ورزش دارد .

نگاهی به تاریخ نشان می دهد که ملل متمدن جهان همواره به نقش و اهمیت ورزش توجه داشته اند و از آن در پرورش جوانان خود و آماده کردن آنها برای مشکلات فردی و اجتماعی استفاده می کردند ارزشهای قبول و مورد تایئد در جامعه می تواند تعیین نوع فعالیت ها و روشهای اجرایی تربیت بدنی باشد .

هرگاه فعالیت ها و ورزشهای بومی و سنتی ملل و اقوام مختلف جهان را مورد مطالعه قرار دهیم ، تنوع و صور مختلفی از بیان حرکتی را مشاهده خواهیم کرد .شرایط اضطراری و جنگهای عقیدتی سیاسی ملت ما با استکبار جهانی ضرورت توجه بر توسعه تربیت بدنی را در بین اقشار مختلف جامعه دو چندان می سازد تا آنان را در مقابله با ترفند های استکبار جهانی هرجه بیشتر مهیا و آماده سازند .

اهداف تربیت بدنی و در جوامع گذشته و امروز

مطالعه و تحلیل تاریخی احوال اقوام گذشته و حال نشان می دهد که سعی و تلاش انسان در این رابطه قدمت تاریخی دارد ، تا انجا که می توان گفت ادامه حیات اقوام ابتدایی بدون حرکت و فعالیت میسر نبوده است اجرای مهاریتهای از قبیل زوبین اندازی ، تیراندازی با تیرکمان ، کوه و غار پیمایی ، کشتی گیری و حتی اجرای مسابقه های دو که در قران کریم داستان برادران یوسف نیز از آن ذکری به میان آمده است ، جملگی حاکی از رواج فعالیت های جسمانی و تربیت بدنی در نزد ملل و اقوام روزگاران گذشته بوده است.

در زندگی فردی و اجتماعی بسیاری از جوامع و ملتهای امروز جهان تربیت بدنی و ورزش بخش مهم و جدایی ناپذیر از برنامه های کلی و تربیت کودکان و جوانان به حساب
می آید. امروز ملل مختلف براساس جهان بینی و شناخت­کلی ازانسان به طرح و تنظیم برنامه های ورزشی و تربیت بدن می پردازند. و اینگونه برنامه­هایی را در زندگی خانودگی و آموزشگاهی نسلهای حال و آینده خود قرار می دهند .

اهداف عمده تربیت بدنی در تاریخ زندگی انسان عبارت است از حفظ سلامت تعمیم بهداشت ، رشد و تقویت قوای جسم ، آمادگی برای فعالیت های دفاعی ، کسب شادابی و نشاط ، و نیل به موفقیت در وظایف حرفه ای و شغلی بوده است اهداف فوق تا به امروز با مختصر تغییری در نزد اکثریت جوامع بشری ترغیب می شود و بر حسب ضرورت تاریخی بر یک یا چند هدف تاکیدی بیشتری به عمل می آید.

در عصر حاضر ، در سایه تحولات اجتماعی و سیاسی در جهان به جهان به ویژه در دنیای غرب ، مقاصد دیگری به اهداف فوق افزوده شده و مفهوم ورزش به جای تربیت بدنی رنگ و صورتی دیگر پیدا کرده است و در بیشتر موارد خدمت استعمال در آمده است و عاملی برای تخدیر و سرم گرم نگه داشتن ملل مستضعف جهان گردیده است . تربیت بدنی که در آغاز پیدایش آن صورتی فردی و در نهایت کلی داشت اینک به صورت جمعی و بین الملی در آمده است تا وسیله ای برای بهره برداری مقاصد سیاسی کشورهای استعمار طلب باشد .

 

اهداف تربیت بدنی در جامع اسلامی

پیش از اینکه دیدگاه اسلام در زمینه ورزش و تربیت بدنی مطرح گردد ضروری است مظر این آیین الهی درباره بدن شناخته شود . در آیین مقدس اسلام ، بر خلاف بسیاری از آیینهای دیگر ، بدن آدمی مورد تحقیر نیست . اسلام بدن انسان را چیزی بی ارزش نمی شمارد ،زیرا بدن انسان ابزار تکامل روح اوست . تحقیر بدن در حکم تحقیر شخصیت آدمی است و کسی که مرتکب این عمل شود مستوجب کیفر و قصاص است .

در اسلام حفظ بدن از خطرها و آسیبها و تامین موجبات سلامت و بهداشت آن وظیفه ای الهی است و تضعیف و یا تخدیر بدن امری ناروا و مذموم است. امام سجاد (ع) در رساله حقوق می فرماید : ان لبدنک علیک حقاً . بدن و تو بر تو حقی دارد و حق ان این است که آن این است که ان را سالم ، نیرومد ، مقاوم در برابر شداید و سختیها و در کمال نشاط نگاه داری . طول عمر و صحت بدن و ایمن بودن از بلاها و رنجها از اموری است که پیشوایان دین همواره در ادعیه خود از خداوند مسئلت می نموده اند. در اسلام متون زیادی هست که در آنها بر حفظ بدن از خطر و تامین سلامت و بهداشت آن تاکید شده و طرق مختلفی برای این منظور ارائه گردیده است . ارزش بدن و سلامت آن در اسلام به حدی است که بعضی از دانشمندان اسلامی گفته اند : پیامبران الهی در آغاز نبوت و رسالت خود باید سالم و از نقص بدنی دور و بر کنار باشند .

در بینش اسلامی ، بیماری تن از مهمترین بلاها و گرفتاریها محسوب می شود . صدمه زدن عمدی به بدن ظلم به شمار می اید و آدمی را مستحق کیفر و عقوبت می سازد . بدن هدیه ای است الی که براساس حسن و کرامت آفریده شده است و ظرافت شگفت انگیزی در آن به کار برده شده است و مطالعه و تامل در ان موجب افزایش معرفت انسان نسبت به خداوند متعال می گردد . بدن وسیله ای برای به جای آوردن فرائض دینی و عبادت است . نماز، روزه ، جهاد و انواع خدمتها به خلق خدا با توانایی بدن و سلامت آن مسیر می شود . نماز شب و قیام در خلوت شب در سایه توان بدنی امکان پذیر می شود .

در بینش اسلامی ، میان بدن و روح تاثیر و ارتباط متقابل و انفاک ناپذیر وجود دارد . سلامت یا ضعف و بیماری بدن در نشاط و فعالیت ویا افسردگی و ناتوانی روح اثر مستقیم دارد.

تربیت و تقویت بدن و آمادگی همه جانبه آن مورد توجه اسلام است و در صورتی که همراه با ذکر و یاد خدا باشد عین عبادت است . بر خلاف آنچه بعضی از نا آگاهان می پندارند و ورزش کاری لغو نیست . کار لغو اسلام گفتار و یا رفتاری است که در آن فایده ای مشروع و یا عقل پسند وجود نداشته باشد ، و ورزش این چنین نیست .در خواست سلات و قوت بدن از خداوند جزء دعای مسلمانان است ، چنانکه در دعای ابوحمزه ثمالی می خوانیم :

الهم اعطنی السعه فی الرزق … والحصه فی الجسم و القوه فی البدن .

حفظ سلامت بدن و رعایت آن تا جایی توصیه شده است که حتی در مواردی تکلیف غسل و وضو به تیمم و تکلیف گرفتن روزه به افطار مبدل می شود . در اسلام به مومنان ، قوی زیستن و سالم و با نشاط بودن و برخوردار شدن از قدرت تن توصیه می شود . ازاین رو تربیت بدنی باید جزئی از برنامه زندگی و بخشی از مراحل آموزش و پرورش هر مسلمان قرار گیرد .

مطالعه تاریخ جیات رسول گرامی (ص) و ائمه هدی علیهم السلام و نیز صحابه و تابعین گرانقدر آنان نشان می دهد آنان نیز به ورزش و تربیت و تقویت بدن خود می پرداختند و در فعالیتهای از قبیل مسابقه های دو ، سواری و تیراندازی شرکت می کردند . مباحثی چون احکام سبق و رمایه و حتی شنا کردن ،بخشی از محتوای کتب فقهی و روایات ما را تشکیل می دهد .

هدف نهایی تربیت بدنی و ورزش از دیدگاه اسلام ،تامین سلامت و بهداشت بدن و تقویت و رشد آن در نتیجه حرکت به سوی کمال است . در جامعه اسلامی ورزش وسیله بسیار موثر و شیوه ای بسیار پسندیده برای رسیدن به اهداف زیر است :

 

اهداف تربیت بدنی و ورزش

1- هدفهای بهداشتی و تندرستی

-تامین سلامت و بهداشت بدن و تجهیز آن در برابر عوارض و بیماریها نگاهی اجمالی به اهمیت اجتماعی ورزش .

- تامین و تسهیل شرایط رشد و تقویت بدن در حد امکان و توان و رعایت جنبه اعتدال در آن ، ایجاد ورزیدگی و هماهنگی در بین اعضاء و اندامها به منظور برخوردارشدن از قدرت ، سرعت، چابگی و مهارت ،

- ایجاد مقاومت و افزایش میزان تحمل و عادت دادن آدمی به صبر و استقامت در برابر شداید و سختی ها ،

- دست یابی به قدرت ضبط ارادی اعضای بدن و کار انداختن ارادی آنها ،

- باز سازی و ناتوانی بدن به منظور رفع نقایش جسمی و نارسایی های فیزیکی و افزایش میزان کارآیی آن .

2- هدفهای پرورش و اخلاقی

- پرورش روان و ایجاد زمینه برای استقلال شخصیت سعه صدر ، همت بلند ، ایثار و فداکاری ،

- دستیابی به مرتتب قوت قلب ، جرات ، شهامت ، استقامت و پایداری و تقویت روحیه ،

- رشد و پرورش ، رقابتهای مثبت و جهت دهی آنها به سوی خیر وکمال ،

- توجه به کرامت و والای خود خویشتن داری در برابر نابه سامانی ها و مفسده ها ،

- شناخت مسئولت های انسانی و اسلامی و سعی در انجام دادن هر چه بهتر تکالیف و وظایف خود ،

- افزایش توان و قدرت تصمیم گیری های سریع ، عادلانه ، اقتصادی و مشروع ،

- رشد و پرورش توجه و دقت ، مقایسه و تشحخیص و جهت دادن به آنها ،

- خوداری از پذیرش تحمیلی افکار و عقاید مذموم و ارشاد و هدایت دیگران در صراط مستیقیم .

3- هدفهای روانی و اجتماعی

- تقویت روان و افزایش و توانمدنی آن در مبارزه با اهواء نفسانی و غلبه بر جسادت ، خودپسندی و کینه توزی .

- تعدیل عواطف و در ضبط آوردن حالاتی چون خشم ،ستیز ، ترس و محبت .

- رفع عوارض روان از نگرانیها ، انزواجوییها ، یاسها و ترسها .

- تعدیل رقابت و پذیرش اصول و ضوابط معقول در زندگی روزمره .

- دستیابی به شادابی و نشاط که همواره برای تداوم و رشد حیات ضرویری است .

- پرورش فرد ، هوش و قوه کنجکاوی و دیگر ذخایر وجودی انسان .

- متحقق ساختن امکانات بالقوه موجود در انسانها و بهره مند کردن انها از ذخایر وجودی خود .

- شناخت اصول و قانونمندی ها وتبعیت ازآنها به هنگام برخوردهای فردی و اجتماعی.

- تمرین تشکل و تحزب و تن دادن به سازماندهی و تعاون برای پیشبرد اهداف و عادت به انضباط و دقت در امور .

4-هدفهای حرکتی و مهارتی

- شناخت استعدادهای حرکتی و پرورش و شکوفایی آنها و دیگر قابلیتهای فطری و استعداد های خدادادی .

- تمجید فرهنگی و تقویت حس زیبا شناسی در حرکات .

- یادیگری مهارتهای و ورزشی و ایجاد هماهنگی عصبی و عضلانی .

- بهره مند شدن از فعالیتهای حرکتی و جسمی در گذران سالم اوقات فراغت.

محتوای ورزش و تربیت بدنی در جامع اسلامی

مطلب دیگر این است که محتوای ورزش و تربیت بدنی در جامع اسلامی چه باید باشد . بدیهی است که محتوا باید باید با توجه به اهداف تعیین شود . در اینجا ما هدفها را با رعایت اختصار برشمردیم . طبیعی است که با توجه به انها باید برای ورزش و تربیت بدنی برنامه ریزی کرد . در عین حال بجا خواهد بود که به مسائل زیر نیز اشاره کنیم :

1- بخشی از فعالیتهای ورزشی جامعه باید زمینه رشد و پرورش تن به منظور دفاع از اسلام و جمهوری اسلامی صورت گیرد . از این رو ، تیراندازی ، سواری ، دو ، شنا و سایر ورزشهای رزمی بخشی از محتوای ورزش را تشکیل می دهد که اسلام هم ان را مورد توجه و تاکید قرار داده است .

2- حرکات موزون و طبیعی اعضاء و اندامهای بدن در محیطهای باز که در سلامت و رشد بدن موثرند و معمولاً حرکات نرمشی و اصلاحی خوانده می شوند بخش دیگری ازمحتوای ورزش و تربیت بدنی را تشکیل می دهند .

3- شیوه های بازسازی و حرکت درمانی در جهت رفع نقائص حرکتی به منظور اصلاح اندامها و استخوان بندی بدن ترمیم و نارساییهای عضلانی -مفصلی . بدیهی است که ورزش و حرکات بدنی ویژه جانبازان و معلولین نیز در این بخش قرار می گیرد.

4- مطالعه و بررسی حرکات و مهارتهای ورزشی از دیدگاه علوم تجربی و انسانی محتوای علمی تربیت بدنی و ورزش را تشکیل می دهد .

5- چون علوم ورزشی و تربیت بدنی به دست آوردها و یافته عهای سایر علوم ، از قبیل علوم تندرسیتی و علوم انسانی بستگی دارد از این رو آثار حرکت و فعالیت را می توان در چهار چوب هر یک از علوم اعم از تجربی و یا نسانی مطرح نمود و به بررسی و مطالعه آن پرداخت . به سخن دیگر مبانی علوم ورزشی همان اصول و نظریه هایی است که در رابطه با علوم تربیتی و علوم تندرستی مطرح می شوند .

برای لذت بردن از ورزش باید خود را برای این کار آماده کرد تغذیه برای این آمادگی و شرکت در مسابقه ها رل بسیار مهمی را به عهده دارد یک غذای متعادل این یک قاعدة طلائی است که برای کسب بهترین موقعیتهای قبل از هر نوع کوشش بهترین شرایط جسمی را مدنظر قرار دهیم روشی بسیار ساده است که بخوبی می توان از آن برخوردار شد همه افراد می توانند این روش را بکار

عنوان های کلی

1- ورزش و تغذیه

2- آب یک ضرورت

3- ورزش برای خوب زندگی کردن

4- انواع چربیها در تغذیه ورزشکاران

5- طبقه بندی لیبو پروتئین ها

6- اختلالات متابولیکی چربی ها

7- کمبود چربی ها در بدن

ورزش و تغذیه

برای لذت بردن از ورزش باید خود را برای این کار آماده کرد. تغذیه برای این آمادگی و شرکت در مسابقه ها رل بسیار مهمی را به عهده دارد.

یک غذای متعادل:

این یک قاعدة طلائی است که برای کسب بهترین موقعیتهای قبل از هر نوع کوشش بهترین شرایط جسمی را مدنظر قرار دهیم. روشی بسیار ساده است که بخوبی می توان از آن برخوردار شد. همه افراد می توانند این روش را بکار بندد. زیرا لازمة بکار بستن آن تن در دادن به هیچ رژیم خاصی نیست فقط کافیست هر روز به اندازة حداقل از هر یک از چهار نوع غذاهای زیر استفاده کرد:

- گوشت ، ماهی ، تخم مرغ - میوه ، سبزی

- فراروده های شیری - نان،‌غلات

متخصصینی که به پرسشهای ما پاسخ می دهند توجه ما را به سوی استفاده متناسب از:

لیپیدها (چربیها) و گلوسیدها (قندها) جلب می کنند. زیرا امروزه مسلم شده که خطرات بیماریهای قلب و عروق زندگی انسانها را سخت تهدید میکند. وقتی میزان چربی بدن حدود 35% را عرضه می دارد با توجه خود را به این نکته معطوف داریم به کشش مخفیانه ای در ارگانیسم بدن جهت جذب چربیها آغاز شده و باید سعی کنیم غلات و مواد نشاسته ای را مد نظر قرار دهیم.

لازمه فعالیت بیشتر استفاده زیادتر از قندهاست

یک فعالیت مختصر سی دقیقه ای احتیاج به غذای خاصی ندارد. اگر غذای ما متعادل باشد ذخیره های بدنمان برای این نوع تلاشها کافیست. در عوض برای یک فعالیت طولانی مثلاً گردش در کوهستان انرژی بیشتری صرف خواهد شد و می باید از غذای خاصی استفاده کرد.

در سال 1939 دو نفر از پژوهشگران دست به کار یک آزمایش شدند تا به دقت اثر تغذیه را بر روی تحمل انسان مشخص کنند.

آنان از داوطلبین خواستند که در طول یک هفته خود را تسلیم یکی از سه نوع رژیم غذایی زیر کنند:

گروه اول رژیم غذایی پرچربی

گروه دوم رژیم غذایی پرقند

گروه سوم از رژیم غذایی گروه اول و گاهی از رژیم غذایی گروه دوم استفاده نمایند. سپس هر کدام از این سه گروه راملزم به دوچرخه سواری و پا به رکاب زدن کردند تا مسافت مورد نظر را طی نمایند.

[نتیجه ] : گروهی که از غذاهای پرچربی استفاده کرده بودند بطور دقیق و واضح مسابقه را به نفع خود به اتمام رساندند. یعنی چهارساعت تلاش و فعالیت بدون وقفه.

گروه سوم با استفاده از 2 نوع غذا توانستند 2 ساعت به رکاب زنی بپردازند و گروه دوم فقط یک ساعت و نیم رکاب زدند.

 

آب : یک ضرورت

در شرایط طبیعی بدن انسان روزانه تقریباً به سه لیتر آب نیاز دارد. نیمی از آن بوسیلة تغذیة متعادل برآورده می شود و نیمة دیگر به طریق آشامیدن آب یعنی 5/1 لیتر در روز.

وقتی دست به کار ورزش می شویم مخصوصاً اگر هوا گرم باشد بواسطه تعرق ، مقداری آب بدن را از دست می دهیم واحتیاج آدمی به آب بیشتر می شود که میزان آن ممکن است تا 10 لیتر هم برسد. برای مقایسه بد نیست بدانید که یک فرد کم حرکت یا گوشه نشین که در نقاط سردسیر زندگی میک ند روزانه به کمتر از یک لیتر آب احتیاج دارد ولی یک انسان که در مناطق استوائی به فعالیت های شدید بدنی می پردازد از 10 لیتر هم بیشتر به آب نیازمند است.

اما چه وقت آب بیاشامیم؟

قبل از شروع فعالیت، در حین تلاش و کوشش یا بعد از پایان کار؟

پیش از شروع تلاش، مثلاً شرکت در مسابقة تنیس یا دوچرخه سواری به هیچ وجه صلاح نیست مقدار زیادی آب نوشید، زیرا این عمل موجب ناراحتی های گوارشی خواهد شد. عاقلانه آن است که قبل از مسابقات مقدار کمی آب به اندازه یک لیوان (2 تا 3 دسی لیتر) مصرف کرد.

در هنگام تلاش برای آنکه بار معده سنگین نشود ورزشکاران از آشامیدن آب خودداری می کنند.

آشامیدن به مقدار خیلی کم و منظم آب گوارا و کمی شور به خاطر از دست دادن نمک های بدن در حین تعرق و یا اضافه کردن آب انگور برای بالا بردن انرژی خالی از فایده نیست استفاده از سایر آشامیدنی ها ابداً تجویز نمی شود.

بعد از ورزش وکوشش: این خود از ضروریات فوق العاده است، برحسب تغییر و اختلاف درجه گرما، حرکات و فعالیت های بدنی میزان تشنگی و احتیاج بدن به آب تغییر می کند.

متخصصین امور تغذیه و ورزشکاران حرفه ای معتقدند: یک ورزشکار یا قهرمان بعد از انجام مسابقه کمتر احتیاج به آشامیدن آب دارد. همانطور که بعد از گرفتن حمام مسابقه کمتر احتیاج به آشامیدن آب دارد. همانطور که بعد از گرفتن حمام آفتاب به این کار نیازی نیست. سپس باید عبارت : آشامیدن برای رفع تشنگی را کنار گذاشت.

جبران مجدد آب از دست رفتة بدن به صورت فوری ضرورتی ندارد. باید فرصت دارد تا بدن تعادل اولیة طبیعی خود را بعد از حرکات شدید ورزشی بدست آورد.

بعد از آن حتی اگر احساس تشنگی هم نمی شود باید به مقدار کافی آب نوشید و حتی استفاده از اغذیة شیرین و مخصوصاً آب انگور برای جبران قند از دست رفته را نباید فراموش کرد.

ورزش برای خوب زندگی کردن

فعالیت های ورزشی نه تنها موجب پیشگیری و یا معالجه بیماریهای قلبی می شود بلکه بهترین وسیله جهت از بین بردن فشارهای روحی ، بی خوابی ها، اعتیاد به سیگار و سایر دردهای مرموز کوتاه مدت و یا مزمن که نتیجة عدم تحرک و گوشه نشینی است خواهد شد.

« ورزش موجب می شود تا زندگی را آنگونه که آرزو داریم بسازیم».

آیا هیچ وقت احساس کرده اید تا در تعطیلات وقتی به پیاده روی یا شنا، تنیس یا قایق‌رانی دست زده اید چه لذتی از زندگی برده اید.

ورزش

نقش چربیها در تغذیه ورزشکاران

انواع منابع چربیها

چربی ها اساساً غیر قابل حل در آب هستند ولی در حلال های ارگانیکی مانند: اتر، کلروفرم و بنزن حل می شوند. لیپیدهای اصلی موجود در پلاسمای اسیدهای چرب، تری گلیسیریدها، کلسترول و فسفولیپید هستند.

مواد محلول در لیپیدها در اندازه های کمتر وجود دارند اما از نظر اهمیت فیزیولوژیکی قابل ملاحظه اند که شامل هورمون های استروئیدی و ویتامین های محلول در چربی هستند.

تری گلیسیرید، شکل اصلی ذخیره ای در سلول چربی (ادبیوسیت) می باشد و از لحاظ ساختمانی متشکل از گلیسیرول و اسیدهای چرب است. تمامی غذاهای چرب، حاوی مخلوطی از نسبت های مختلف اسیدهای چرب اشباع و غیر اشباع می باشند. یک مولکول اسید چرب اشباع، حاوی اتصالات منفردی بین مولکولهای کربن است و سایر اتصالات با مولکول هیدروژن برقرار می شود. علت اشباع نامیدن مولکول در این است و سایر اتصالات با مولکول هیدروژن برقرار می شود. علت اشباع نامیدن مولکول در این است و سایر اتصالات با مولکول هیدروژن برقرار می شود. علت اشباع نامیدن مولکول در این است که تا جایی که از لحاظ شیمیایی امکان پذیر است، مولکول هیدروژن عمل می کند. اسیدهای چرب اشباع، به وفور در فرآورده های حیوانی یافت می شوند، گوشت گوساله، گوسفند، مرغ، زردة تخم مرغ و فرآورده های چرب لبنی مثل شیر، کره یا خامه و شیر در دنیای گیاهان نارگیل و روغن خرما، مارگارین هیدروژنه و روغن های گیاهی حاوی اسید چرب اشباع هستند. اسیدهای چرب غیر اشباع دارای یک یا چند اتصال دو گانه در زنجیره اصلی کربن خود هستند که هر یک از این اتصالات از تعداد محل های بالقوه برای اتصال هیدروژن می کاهند.

بنابراین مولکول از نظر وجود هیدروژن غیر اشباع باقی می ماند. اگر در ساختمان مولکولی اسید چرب، فقط یک اتصال دوگانه وجود داشته باشد، اصطلاحاً Monounsaturated نامیده می شود که به عنوان مثال در ساختمان روغن زیتون، روغن بادام، نوعی گردو و روغن بادام زمینی دوگانه در زنجیره اصلی کربن وجود داشته باشد، اصطلاحاً polyunsaturated نامیده می شود که مثال آن روغن آفتاب گردان، سویا و روغن ذرت است.

اسیدهای چرب یا منبع گیاهی معمولاً غیر اشباع بوده و در دمای اتاق به حالت مایع هستند.

هر چه طول زنجیره کربنی پیش تر باشد و نیز اشباع تر باشد، در هوای اتاق باشد و نیز اشباع تر باشد، در هوای اتاق جامدتر باقی خواهد ماند. تفاوت کره و ماگارین در میزان کالری آنها نیست بلکه در ترکیب اسیدهای چرب آنهاست. کره حاوی 62% اسید چرب اشباع است که در مقایسه با 20% موجود در ماگارین ، ؟؟ افزایش کلسترول بد (LDL) را به خوبی داراست. لذا توصیه می شود که یک رژیم خوب باید حاوی مقادیر محدود اسیدهای چرب اشباع کمتر از 105 کل کالری و لیپیدهای کامل (کمتر از 30% کالری کل9 باشد. ارتباط بین مصرف اسیدهای چرب اشباع و خطر ابتلا به بیماریهای عروق کرونر سبب شده است تا متخصصان تغذیه توصیه کنند که لااقل قسمتی از اسیدهای چرب اشباع در رژیم غذایی با فرم های غیر اشباع جایگزین شوند. از نظر بهداشت و سلامت فردی، افراد نباید بیش از 105 کل کالری دریافتی را به صورت اسیدهای چرب اشباع مصرف کنند. اکنون با بررسی های دقیق بر روی اسکیموها به این نتیجه رسیده ایم که اسیدهای چربی به صورت polyunsaturated و با زنجیره دراز در بسیاری از فرآورده های دریایی مثل نرم تنان دریایی، ماهی تون، ساردین و غیره وجود دارد، سبب کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی، بهبود وضعیت چربی های خون و برای سیکاری ها، کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن انسدادی ریه می شوند.

اسیدهای چرب غیر اشباع به عنوان پیش مولکول پروستاگلاندین و در دسترس قرار گرفتن کلسترول اهمیت دارند، اسیدهای چرب اشباع و غیر اشباع برای ترکیبات غشاهای مولکولی مهم نیستند. کلسترول نیز در ساختمام و پیش مولکول هورمون های استروئیدی و اسیدهای صفراوی مهم است. فنولیپیدها ترکیبات مشابه با تری گلیسیریدها هستند اما یک واحد اسید چرب با فسفات و یک باز نیتروژنی جانشین شده است.

آلبومین حامل اساسی اسیدهای چرب آزاد است در حالیکه لیپیدهای دیگر با ترکیبات شناخته شده ای مانند لیپو پروتئین ها منتقل می شوند. این ها شامل یک سری تری کلیسیرید غیرقطبی و استرهای کلسترول پوشیده شده توسط لنفوسیدها، کلسترول و پروتئین های معروف به آپولیپوپروتئین می باشند. ترکیب آخری هم در ساختمان لیپوپروئین ها و هم در متابولیسم لیپو پروئین ها اهمیت دارد.

ورزش والیبال را ویلیام مورگان که گرداننده تفریحات هولیوکا در ماساچوست بود، این باری را در سال 1895 ابداع کرد در طول دو جنگ جهانی، نیروهای مسلح آمریکایی والیبال را در اطراف جهان گسترش دادند و به سرعت این ورزش در اروپا و آسیا هم رواج یافت به تدریج بازی که در گذشته تنها یک تفریح به شمار می‌رفت، به عنوان یک رقابت ورزشی کامل در سطح جهان گسترش یافت

مقدمه

ورزش والیبال را ویلیام مورگان که گرداننده تفریحات هولیوکا در ماساچوست بود، این باری را در سال 1895 ابداع کرد. در طول دو جنگ جهانی، نیروهای مسلح آمریکایی والیبال را در اطراف جهان گسترش دادند و به سرعت این ورزش در اروپا و آسیا هم رواج یافت. به تدریج بازی که در گذشته تنها یک تفریح به شمار می‌رفت، به عنوان یک رقابت ورزشی کامل در سطح جهان گسترش یافت.

مهمترین شاخصه والیبال سازگاری و انعطاف پذیری آن است این ورزش می‌تواند در همه سنین در سالنهای ورزشی، پارکها، زمین‌های بازی و ساحل انجام شود. انواع این بازی برای دو، سه و چهار بازیکن و برای بازیکنان کم سن و سالتر و نیز والیبال نشسته برای بازیکنان ناتوان و معلول طراحی شده است.

گروههای نجات (آتش نشانی) والیبال را به عنوان بارزی اصلی خود که می‌توانند آن را در حیاط های ایستگاه ها به عنوان قسمتی از برنامه تمرینات بدنی اجرا کنند، برگزیده‌اند. در اروپا هر ساله یک سری بازیهای قهرمانی با کیفیت بالا برای گروههای نجات و نیروهای نظامی و پلیس برگزار می‌گردد.

 

اقسام والیبال:

1- مینی والیبال

مینی والیبال نوعی خاصی از این ورزش است که برای دستان کوچک بازیکنان کم سن و سالتر در نظر گرفته شده است که نیاز به تور کوتاهتر دارد. اگر چه در مرحله اولیه، این ورزش برای سنین نه تا سیزده سال است اما دلیلی وجود ندارد که گروههای سنی دیگر نتوانند این روزش را یاد بگیرند. بلندی تور برای این گروه سنی 10/2 متر و هنوز به آنها اجازه اسپک یا آبشار و سرویس با تکنیک‌های صحیح را نمی‌دهند. ابعاد زمین بازی در اندازه‌های 6*6 متر است. در این زمین کوچک تنها 3 یا 4 بازیکن در هر طرف بازی می‌کنند توپ بازی کوچک‌تر و با قطر 62 cm به جای توپ اصلی با قطر 65 تا 67 cm می‌باشد.

2- والیبال ساحلی

والیبال ساحلی یک ورزش المپیکی کامل است و سالانه تورهای ورزشی بزرگی وجود دارد که نه تنها در سواحل بلکه در زمین های ویژه پیش بینی شده در شهرهای مهم دور از دریا نیز با جایزه نقدی چند میلیون دلاری برگزار می‌گردد.

اگر چه در بازی والیبال در هر سمت شش نفر بازی می کنند، والیبال ساحلی معمولاً با دو بازیکن در هر طرف زمین بازی می‌شود. تیمهای مختلط معمولاً به صورت چهار نفره با قوانین خاصی بازی می کنند که منجر به رقابت مشابه بیشتری بین زنان و مردان در هر سمت زمین می‌گردد. زمین بازی برای والیبال ساحلی از زمین معمولی کوچکتر و 16 متر طول و 8 متر عرض دارد.

3- والیبال نشسته

والیبال نشسته برای آن دسته از افرادی که مشکلات حرکتی دارند گذاشته شده و در پارا المپیک به اجرا در میاید. روشن است که تور بازی کوتاه‌تر و زمین‌بازی کوچکتر است. بازیکن ها از دستان خود برای حرکت بدن به طور سریع بر روی زمین استفاده می‌کنند به طوری که کمتر توپی بدون تماس با آنها به زمین می خورد.

قوانین

بیست و هشت قانون هست که تعیین کننده چگونگی بازی والیبال میباشد، این امر به وجود آورندة بازی والیبال و ارتباط دهندة‌ یک تیم با تیم دیگر در مسابقه بوده و به آسانی قابل فهم است.

زمین بازی

زمین این بازی 18 متر طول و 9 متر عرض دارد . تور تقسیم کننده زمین بازی به دو قسمت 9 متری است که خودش حدود یک متر عرض داشته چگونگی بلندای آن به سن و جنس بازیکنان مربوط است. بلندی تور برای زنان 24/2 متر و برای مردان به 43/2 متر می‌رسد.

در سطوح سنی پایینتر، بلندای تور قابل تغییر است. فدراسیون بین‌المللی والیبال (fiva) بلندی تور را برای پسران و دختران 9 تا 12 سال 15/2 تعیین کرده که این بلندی برای پسران بالای 12 سال به 30/2 cm می‌رسد. دختران 13 ساله منطبق با بلندی استاندارد تور برای زنان از بلندای تور 24/2 متر استفاده می‌کنند.

در طول بازی، تمام محدودة‌خطوط به عنوان زمین بازی و هر توپی که بر روی خط بخورد به عنوان «داخل» در نظر گرفته شده است. در هر زمین (هر طرف زمین) یک خط حمله هست که از تور 3 متر فاصله دارد. در منطقه حمله، دستورالعمل‌هایی برای چگونگی بازی بازیکنان منطقه عقب زمین وجود دارد. منطقه سرویس خاصی در انتهای زمین مجزا نشده و زنندگان سرویس ممکن است در هر جای منطقه 9 متری بین دو خط کناری قرار گیرند. اگر بازیکن در طول منطقه سرویس قبل یا هنگام اصابت توپ با دست با محدودة انتهای زمین تماس داشته باشد، سرویس خطا محسوب می شود.

داوران

دو نفر در والیبال داریم که به عنوان داور اول و دوم شناخته شده و در جریان بازی دارای قدرت و عملکرد مختلفی هستند. داور اول در جریان مجموع بازی است و روی چهار پایه ای خارج از زمین و در خط تور قرار گرفته است، بنابراین قادر است کل منطقه بالایی تور و هر دو نیمه زمین را ببیند.

این داور تصمیم می گیرد که آیا با توپ به طور صحیح بازی شده یا نه و چه وقت امتیاز تعلق می گیرد. به علاوه ، این داور مسئول تماس بازیکنان بالای تور و عملکرد فردی ایشان است. در سوی دیگر زمین مقابل داور ، داور دوم قرار دارد. این داور تعویض ها، تایم اوت ها ، گردش دوره ای بازیکنان دریافت کننده سرویس در زمین و خطاهای زیر تور را کنترل و تابلوی امتیازات و حرکات داور اول را در نظر دارد.

منشی، مسئول ثبت امتیازات و ترتیب زنندگان سرویس دو تیم و ثبت ارنج و اسامی بازیکنان و داوران و ثبت تعویض ها و تایم اوت ها می باشد.

هر دو تیم یک نیمکت ذخیره در سمت مشابه و کنار داور دوم دارند. تابلوی امتیازات بین دو تیم قرار گرفته است. تنها مربیان و بازیکنانی که پیراهن تیم را به تن دارند می توانند روی نیمکت بنشینند. مربی تیم می تواند بازیکنان را از کنار زمین راهنمایی کند البته در صورتی که بدون دخالت در جریان بازی در محدوده خط حمله و خط انتهای زمین باقی بماند. بازیکنانی که منتظر رفتن به زمین هستند می بایست روی نیمکت نشسته یا در منطقه ویژه ای در انتهای زمین منتظر باشند.

برای کمک به داوران و تعیین اینکه آیا توپ داخل یا خارج زمین خورده است دو یا چهار داور خط نگه دار داریم. داور دوم خط نگه دارها را به عنوان مسئول یک یا دو خط اختصاص داده و هر دوی آنها هنگامی که توپ داخل یا خارج زمین می خورد علامت می دهند. در کناره های تور عمود بر خطوط طولی زمین نوار سفید رنگی به پهنای 5cm و طول 1 متر قرار دارد که آنتن‌هایی نیز در انتهای نوارها باید نصب شود. مقصود از این کار آن است که توپهایی را که خارج از محدودة خطوط از تور عبور می کنند تشخیص داده شوند و در طول بازی این توپ ها با تور و بازیکنان تماسی نداشته باشند.

بازیکنان

هر تیم اجازه دارد دوازده بازیکن داشته باشد اما تنها 6 بازیکن از آنها می توانند در یک زمان در زمین باشند.

بازیکنان دیگر به عنوان ذخیره عمل می کنند. شش بازیکن زمین باید به صورتی که در شکل 5 نشان داده شده در زمین قرار گیرند. این بازیکنان با شماره هایی مشخص شده و در چرخه ای خلاف جهت عقربه های ساعت از سمت راست عقب زمین گردش می‌کنند.

بازیکنان منطقه 2 و 3 و 4 به عنوان بازیکنان جلویی و بازیکنان 1 و 6 و 5 بازیکنان عقبی هستند.

در طول بازی هر بازیکن در شش منطقه زمین بازی خواهد کرد ( به جز لیبرو) وقتی یک طرف سرویس می زند و در رفت و برگشت توپ برنده می شود، یک امتیاز می‌گیرد. اگر در رفت و برگشت توپ را از دست بدهد، طرف مقابل آنها یک امتیاز می‌گیرد و حق سرویس زدن به طرف مقابل آنها داده می شود. طرفی که سرویس جدید را می زند یک حرکت گردش دوره‌ای انجام می دهد پس بازیکن موقعیت دوم حالا از موقعیت شماره یک سرویس را می‌زند. تمام بازیکنان دیگر هم در موقعیت بعدی خود در گردش بازی خواهند کرد. منظور اصلی این قانون این بوده که بازیکنان تنها از بازی در منطقه دفاع یا حمله پرهیز کنند. در طول سالها این ویژگیها بسط یافته‌اند اما قوانین گردش تغییرات عظیمی را به بازی والیبال اضافه می‌کنند.

تنها شش بازیکن اجازه دارند در یک زمان در زمین بازی کنند. در طول یک ست بازیکنان می توانند در زمین تعویض شوند.

بازیکنی که به عنوان لیبرو در زمین است تنها در قسمت عقب بازی می کند که در واقع موقعیت 1،6، و یا 5 است . این بازیکن قادر به سرویس، دفاع ، تلاش برای دفاع یا ضربه ای به عنوان حمله در صورتی که توپ بالاتر از سطح تور است نمی باشد. قانون لیبرو در سطح ابتدایی خود به عنوان یک مدافع ویژه عقب زمین استفاده می شود.

برای کمک به داور در تشخیص لیبروها از سایر بازیکنان آنها پیراهنی با رنگ متفاوت می پوشند. علی رغم دیگر بازیکنان لیبرو این امکان را دارد که قبل از شروع رفت و برگشت توپ و بدون اجازه داور دوم به زمین آمده و جای بازیکن دیگری را بگیرد. در ضمن می تواند قبل از پایان رفت و برگشت توپ از زمین خارج شود اما اگر تیمش در حال گردش دوره ای است او به قسمت جلوی زمین حرکت کرده، از زمین خارج و با بازیکن اصلی در آن موقعیت تعویض می شود.

هر بازیکن زمین می بایست در یک ست یکبار با بازیکنی از روی نیمکت تیم تعویض شود. وقتی بازیکنی در زمین تعویض شد در آن ست تنها می تواند به جای جایگزین خود برگردد. این امر تنها یکبار در طول ست توسط این دو بازیکن قابل اجراست. هر بار که بازیکنی از زمین خارج می شود به عنوان یک تعویض محسوب می شود. نهایت تعویض در هر ست شش تعویض است. این بدان معناست که مربیان می توانند شش بازیکن کاملاً جدید، یا مجموعه ای از بازیکنان اصلی و تعویضی در زمین داشته باشند. مربی یا کاپیتان زمین قادر است بازیکنان را در انتهای هر ست با درخواست از داور دوم تعویض نماید. بنابراین او مطمئن خواهد شد که تیم همه تعویض هایش را انجام نداده و بازیکنی که قصد ورود به زمین را دارد قانونی بوده و ثبت کننده امتیازات شماره بازیکن را ثبت می کند.

تایم اوت

هر تیم اجازه دارد در طول یک ست از دو تایم اوت استفاده کند که حداکثر زمان آن سی ثانیه است. مربی یا کاپیتان تیمی که درخواست تایم اوت دارد می بایست در انتهای رفت و برگشت توپ هر چه سریعتر درخواست خود را با داور دوم در میان بگذارد. در طول تایم اوت بازیکنان باید منطقه زمین را ترک کرده به مربی و تعویض های روی نیمکت بپیوندد. در مسابقات بین المللی دو تایم اوت اجباری در هر ست هست که به تلویزیون اجازه پخش تبلیغات را می دهد.

امتیازات

مسابقات دارای 3 ست از 5 ست می باشد. اگر تیمی 3 ست پیاپی به امتیاز 25 برسد به شرط اختلاف امتیازش با رقیب به دو پوآن ، برنده مسابقه است. اگر امتیاز به 24-24 مساوی برسد بازی ادامه پیدا می کند تا یک تیم دو امتیاز اختلاف را کسب کند.

در ست آخر، بازی آنقدر ادامه دارد تا یک تیم به حداقل امتیاز 15 با دو امتیاز اختلاف دست یابد.

امتیازات در هر رفت و برگشت توپ محاسبه می گردند، رفت و برگشت ها وقتی تمام می شوند که :

- یک تیم توپ را در زمین مقابل بخواباند.

- یک تیم قادر به بازگرداندن توپ به صورت قانونی و با حداکثر سه ضربه نباشد.

- یک بازیکن به صورت نادرست با توپ بازی کند، با تور تماس پیدا کند یا وارد زمین مقابل شود.

وسایل بازی:

لوازم و وسایل بسیار کمی برای شروع بازی والیبال لازمند اما خیلی مهم است که ببینید لوازمی که شما می خرید سالم و مفید باشند. بسیاری از لوازمی که به شما عرضه می‌شوند ممکن است از نظر قیمت بسیار جالب توجه به نظر برسند ولی برای بازی خیلی نامرغوب باشند. همة اعضای هیئتهای ورزشی تدابیر مناسبی برای این امر دارند و شدیداً توصیه می شود که قبل از خرید با آنها یا فروشندگان ویژه لوازم والیبال مشورت کنید.

مهمترین چیز در مورد توپ این است که باید از یک لایه چرم ساخته شده و دارای وزن استاندارد باشد همه توپ هایی که خیلی سنگین هستند در طول بازی می تواند به انگشتان و مچ بازیکن صدمه بزنند.

به منظور آموزش، یک توپ نرم پلاستیکی یا فوم فشرده می تواند به کار رود چون این توپها باعث صدمه نمی شوند. موادی مانند لاستیک، نایلون یا وینیل بسیار نامطلوب هستند، توپ های ساخته شده با این مواد هرگز نباید مورد استفاده قرار گیرند. وقتی توپی را می خرید باید بدانید آنرا برای مسابقه می خواهید یا برای آموزش. استانداردهای بین المللی و باشگاهی. توپهای مجاز بازیهای بین المللی مهر فدراسیون بین المللی روی آنها خورده است. معمولاً اگر یک توپ برای باشگاه یا مسابقه مجاز باشد مهر انجمن بین المللی را دارد اما بعضی از توپها هم این مهر را ندارند.

لیستی از همه توپهای مجاز را می توان از انجمن های بین المللی به دست آورد تفاوت کیفیت این دو گروه توپ در نرمی و پوشش چرمی آنها است.

همه توپهای مسابقه ای یک تکه و ساخته شده از یک لاستیک سرتاسری هستند که با نوارهای چرمی پوشیده شده است. معمولاً بهترین توپ ها چرم نرمتر و یک تیوپ دارند. سوزن های نازکی برای این نوع توپ باید استفاده شود و سوپاپ این تیوپ ها باید با سطح یکسان باشند (برجسته نباشند).

تور

یک تور مسابقه خوب می بایست بدون ایجاد سوراخی در آن چند فصلی دوام بیاورد، در حالی که تورهای تمرینی تنها برای یک فصل دوام دارند.

اعضای هیئتها توصیه هایی دارند که تور را از نظر قوانین اندازه و جنس و ساختار آن تضمین خواهد نمود. تور باید 5/9 متر طول و 1 متر عرض و دارای شبکه تورهای 10 cm باشد. برای کمک به حالت ارتعاشی تور، بسیاری از تورها نوارهای لاستیکی در انتها دارند که به تیرکها بسته شده تور را به طور افقی کشش می دهد.

در طول بازی توپ می تواند بعد از خوردن و رفت و برگشت از تور بازی شود بنابراین تور به حالت ارتعاشی خوبی احتیاج دارد.

تورهای تمرینی ارزان تر برای کلاسهای آموزش و بازی های خارج از سالن مطلوب می باشند ولی عموماً خرید خوبی نیستند چون توپ بعد از برخورد با آنها بر نمی گردد پس باید سریعاً عوض شوند. یک تور خوب برای مدرسه بایستی به اندازه تور سالن ورزشی باشد.

آنتن تور

تور از زمین بازی عریض تر است و یک علامت سفید رنگ مستقیم بالای خط جانبی زمین قرار گرفته و آنرا مشخص می کند. بر روی این علامت یک آنتن فایبرگلاس هست که 80 cm از تور بالاتر قرار می گیرد. وقتی توپی در طول بازی به این قسمت بخورد یا از خارج تور بگذرد خطا انجام می گیرد. آنتن می تواند از یک یا دو قسمت تشکیل شود – که 80 cm آن بالای تور و 100 cm اندازه عرض تور است.